Sa ila­lim ng ma­la­ko­lon­yal at ma­lap­yu­dal na li­pu­nan, hin­di la­mang du­ma­ra­nas ng pag­sa­sa­man­ta­la ang ka­ba­bai­hang Pi­li­pi­no bi­lang mga mag­ga­ga­wa o mag­sa­sa­ka, du­ma­ra­nas pa si­la ng hi­git na pang-aa­pi du­lot ng diskri­mi­na­syon sa ka­sa­ri­an at so­bi­nis­mo ng ka­la­la­ki­han.

Kum­pa­ra sa la­la­ki, mas ma­ba­ba ang sa­hod at mas ma­pang-a­pi ang ka­la­ga­yan ng mga ba­ba­eng mang­ga­ga­wa. Ka­sa­bay ni­to, ti­na­ta­li si­la ng kul­tu­rang pat­ri­yar­kal na nag­ta­tak­da ng “pa­pel” ni­la sa li­pu­nan, bi­lang ta­ga­pa­nga­si­wa ng ta­ha­nan, ta­ga-aa­si­ka­so ng asa­wa, ta­ga­pag-a­la­ga ng anak o na­ka­ba­ba­tang ka­pa­tid, ma­ta­tan­dang ma­gu­lang at iba pang ka­mag-a­nak.

Hi­git pang pag­du­ru­sa ang di­na­ra­nas ng ka­ba­bai­han sa pag­pa­pa­tu­pad ng re­hi­meng US-Du­ter­te sa pi­na­ka­ma­sa­sa­hol na mga pa­ta­ka­rang neo­li­be­ral. Mas hu­ma­ba ang oras ng ka­ni­lang pagtra­ba­ho pa­ra ma­kaa­ga­pay sa pag­ta­as ng pre­syo ng transpor­ta­syo­n, pag­ka­in at iba pang ba­ta­yang pa­nga­ngai­la­ngan. La­lo si­lang na­lu­lu­bog sa utang pa­ra ma­kaa­ga­pay sa nag­ta­taa­sang si­ngil sa mga ser­bi­syo. Ini­in­da ni­la ang ka­wa­lan ng di­sen­teng mga tra­ba­ho at na­ka­bu­bu­hay na sa­hod du­lot ng ka­wa­lan ng tu­nay na in­dustri­ya­li­sa­syon at re­por­ma sa lu­pa.

Sa ha­rap ni­to, la­long na­gi­ging ma­ka­ta­ru­ngan ang pag­la­ban ng ka­ba­bai­hang mang­ga­ga­wa at magsa­saka pa­ra sa ka­ni­lang mga ka­ra­pa­tan at ka­ga­li­ngan, ga­yun­din pa­ra sa ka­pa­ka­nan ng ka­ni­lang mga pa­mil­ya. Kru­syal na ma­pa­ki­los ang ka­ni­lang sek­tor pa­ra wa­ka­san ang ka­sa­lu­ku­yang sis­te­ma, pa­ngu­na­hin sa pa­ma­ma­gi­tan ng ar­ma­dong re­bo­lu­syo­n.

Ka­la­ga­yan ng ka­ba­bai­hang Pi­li­pi­no

Ha­los pan­tay ang bi­lang ng mga ka­la­la­ki­han at ka­ba­bai­han sa li­pu­nang Pi­li­pi­no. Ga­yun­man, mas ma­ba­ba tan­tos ng ka­ni­lang par­ti­pa­syon (49% kum­pa­ra sa 77% ng ka­la­la­ki­han) sa pwer­sa sa pag­ga­wa, kap­wa sa ka­lun­su­ran at ka­na­yu­nan.

Ma­ba­ba ang ka­ni­lang sa­hod at ma­ha­ba ang ka­ni­lang oras ng pag­ga­wa. Ma­hi­git 1.2 mil­yong ka­ba­bai­han ang nag­tat­ra­ba­ho sa pag­ti­ti­ngi. Tu­ma­tang­gap si­la ng sa­hod na wa­la pa sa ka­la­ha­ti ng na­ka­bu­bu­hay na sa­hod ha­bang pi­nag­tat­ra­ba­ho nang hang­gang 52 oras ka­da ling­go nang wa­lang ba­yad sa ober­taym. May 1.8 mil­yon nag­tat­ra­ba­ho bi­lang mga ka­sam­ba­hay, ta­ga­la­ba at iba pa. Araw-a­raw ay na­ka­la­an si­la 24 oras sa pag­si­sil­bi sa ka­ni­lang amo.

Sa mga engkla­bo ng pag­ga­wang do­mi­na­do ng mga da­yu­hang kum­pan­ya, 65-75% ng mga mang­ga­ga­wa ay ka­ba­bai­han. Ka­ra­mi­han ay kontraktwal, hin­di na­pa­bi­bi­lang sa mga un­yon at ga­yo’y wa­lang mga be­ne­pi­syo tu­lad ng ma­ter­nity leave. Ta­la­mak ang diskri­mi­na­syon at pang-aa­bu­so sa ka­ba­bai­han da­hil ma­la­yang na­ka­ga­ga­wa ng ma­sa­sa­hol pang mga pa­ta­ka­ran ang na­tu­rang mga kum­pan­ya nang wa­lang re­gu­la­syon ng es­ta­do.

Sa ka­na­yu­nan, pa­san ng ka­ba­bai­hang mag­sa­sa­ka ang lu­ma­la­la pang ka­wa­lan ng sa­ri­ling lu­pa du­lot ng ma­la­wa­kang pa­nga­ngam­kam at pag­pa­pa­lit-ga­mit sa lu­pa pa­ra sa mga kum­pan­ya sa pag­mi­mi­na at plan­ta­syo­n. Ini­in­da ni­la ang tu­luy-tu­loy na pag­pa­tay sa sek­tor ng ag­ri­kul­tu­ra du­lot ng wa­lang ren­dang im­por­ta­syon ng mga pro­duk­tong ag­ri­kul­tu­ral. Dag­dag ito sa da­ti na ni­lang ka­hi­ra­pan du­lot ng ma­ta­ta­as ng upa sa lu­pa, ma­ba­bang pre­syo ng ka­ni­lang pro­duk­to, usu­ra at iba pa.

Ha­los ka­la­ha­ti ng mga Pi­li­pi­nong lu­ma­la­bas sa ban­sa ay ka­ba­bai­han. Ma­la­king bi­lang sa ka­ni­la ang nai­la­la­gay sa man­wal, ma­ru­ru­mi at ma­pa­nga­nib na tra­ba­ho kung saan wa­la o ha­los wa­la si­lang mga ka­ra­pa­tan. Wa­la rin si­lang pro­tek­syon la­ban sa pi­si­kal at sekswal na abu­so at pag­sa­sa­man­ta­la.

Pag­pa­pa­ki­los pa­ra sa re­bo­lu­syon

Mu­la’t sa­pul, ba­tid ng pam­ban­sa-de­mok­ra­ti­kong ki­lu­san na da­hil ka­la­ha­ti ng sam­ba­ya­nan ay ka­ba­bai­han, na­ka­sa­la­lay nang ma­la­ki ang ta­gum­pay ni­to sa pag­pa­pa­ki­los sa mga ba­bae sa la­hat ng la­ra­ngan ng pag­la­ban. Ki­ni­ki­la­la ang ka­to­to­ha­na­nang mas ma­la­ki ang di­na­ra­nas na pag­hi­hi­rap ng ka­ba­bai­han kay­sa sa ka­la­la­ki­han. Dag­dag sa di­na­ra­nas ni­lang pag­sa­sa­man­ta­la, pang-aa­pi at pa­nu­nu­pil, du­ma­ra­nas rin si­la ng ng so­bi­nis­mo ng ka­la­la­ki­han at diskri­mi­na­syon sa ka­sa­ri­an.

Sa ka­say­sa­yan ng re­bo­lu­syo­nar­yong ki­lu­san, ki­ni­ki­la­la at na­pag­tu­tuu­nan ng pan­sin ang mga is­yu ng ka­ba­bai­han. Sa maa­gang yug­to ay iti­na­tag ang Ma­ki­ba­ka (Ma­la­yang Ki­lu­san ng Ba­gong Ka­ba­bai­han), na ma­gi­ging isa sa mga al­ya­dong or­ga­ni­sa­syon ng Na­tio­nal De­mocra­tic Front of the Phi­lip­pi­nes. Sa unang pag­ka­ka­ta­on, nag­ka­ro­on ng or­ga­ni­sa­syon ang ka­ba­bai­han na ma­li­naw na nag­la­la­had ng pang-aa­pi sa sek­tor at ang pa­nga­ngai­la­ngan pa­ra sa isang ma­pag­pa­la­yang ki­lu­san ng ka­ba­bai­han sa pa­ma­ma­gi­tan ng pag­la­hok sa isang pam­ban­sa-de­mok­ra­ti­kong ki­lu­san.

Ga­yun­din, na­ka­pa­lo­ob sa prog­ra­ma ng Par­ti­do, kap­wa sa una at ika­la­wang Kong­re­so ni­to, ang pag­ti­yak na gi­na­ga­lang ang mga ka­ra­pa­tan at ka­ga­li­ngan ng ka­ba­bai­han ha­bang nag­re­re­bo­lu­syon at sa bu­buuing so­sya­lis­tang li­pu­nan. Sak­law ni­to ang pa­ki­ki­pag­re­la­syo­n, ka­sal at di­bor­syo, kung saan ti­ni­ti­yak na na­pa­pa­nga­la­ga­an ang ka­ni­lang ka­pa­ka­nan. Ti­ni­ti­yak kap­wa sa Par­ti­do at BHB na may­ro­ong pan­tay na mga ka­ra­pa­tan at opor­tu­ni­dad ang mga ba­bae at la­la­ki sa loob ng or­ga­ni­sa­syo­n.

Ma­la­on nang na­ka­la­tag ang mga hak­bang na ito pa­ra pab­we­lu­hin ang par­ti­si­pa­syon ng ka­ba­bai­han sa re­bo­lu­syo­n. Na­sa ka­ta­yu­an nga­yon pa­ra la­long pa­ra­mi­hin ang ka­ni­lang bi­lang at pa­lar­ga­hin ang ka­ni­lang ka­ka­ya­han sa la­hat ng la­ra­ngan ng pag­ki­los. Hi­ni­hi­ka­yat ang ka­ni­lang par­ti­si­pa­syon sa la­hat ng la­ra­ngan ng ga­wa­in–sa eko­nom­ya, pu­li­ti­ka, kul­tu­ra, sa pa­mu­mu­no ng or­ga­ni­sa­syon at ga­wa­ing mi­li­tar–pa­ra hin­di si­la ma­ku­long sa ti­na­gu­ri­ang ga­wa­ing ba­bae, tu­lad ng mga ga­wa­ing ba­hay, pag­lu­lu­to at pag­la­la­ba at iba pa.

Ba­tid ng re­bo­lu­syo­nar­yong ki­lu­san na sa pa­ki­ki­ba­ka ng ka­ba­bai­han ma­ga­ga­nap ang ka­ni­lang sa­ri­ling pag­la­ya. Da­pat si­lang hi­mu­kin at tu­lu­ngang lu­ma­ban sa diskri­mi­na­syon sa ka­sa­ri­an at so­bi­nis­mong-la­la­ki; ka­sa­bay sa pag­la­ban sa pag­sa­sa­man­ta­la at pang-aa­ping im­per­ya­lis­ta, pyu­dal at bu­ruk­ra­ta-ka­pi­ta­lis­ta. Da­pat ding hi­mu­kin at tu­lu­ngan ng ka­ba­bai­han ang ka­la­la­ki­han na iwak­si ang mga la­bi ng so­bi­nis­mo na lu­mi­li­taw pa rin ma­ging sa loob ng prog­re­si­bo at re­bo­lu­syo­nar­yong ki­lu­san.

Sa ha­nay ng in­te­li­hen­sya, da­pat iwak­si ang ilu­syon na mag­ka­pan­tay na ang ka­ba­bai­han at ka­la­la­ki­han da­hil na­ka­tu­tun­tong na ang mga ba­bae sa ko­le­hi­yo, na­gi­ging mga pro­pe­syu­nal o di ka­ya’y uma­ak­yat ng rang­go sa mga kor­po­ra­syon o bu­ruk­ra­syang si­bil. Da­pat ba­ka­hin ang kon­sep­to ng “wo­men em­po­wer­ment” na pi­na­la­la­ga­nap ng mga im­per­ya­lis­ta at nag­ha­ha­ring uri na na­nga­nga­hu­lu­gan la­mang ng pag­la­mon sa ka­ba­bai­han sa reak­syu­nar­yong bu­ruk­ra­sya o ma­pan­dam­bong na mga kor­po­ra­syo­n.