Ma­ta­tag­pu­an nga­yon sa si­la­ngan at kan­lu­rang ba­ha­gi ng Pi­li­pi­nas ang mga bar­kong pan­dig­ma ng US at Chi­na. Kap­wa nag­gi­gi­ri­an ang mga ito. Tu­ma­ta­as ang ten­syon at ban­tang su­mik­lab ang ge­ra. Ma­la­ki ang pe­lig­ro na ma­la­gay ang Pi­li­pi­nas sa git­na ng ar­ma­dong tung­ga­li­an ng da­la­wang ka­pang­ya­ri­hang im­per­ya­lis­ta.

Sa West Phi­lip­pi­ne Sea, per­ma­nen­teng na­ka-is­ta­syon ang mga bar­kong Coast Guard at “mi­li­sya” ng Chi­na. Na­ro­on din ang di ba­ba­ba sa pi­tong mga ba­se at pa­si­li­dad mi­li­tar ng Chi­na na ang iba’y iti­na­yo sa mga lu­gar na sak­law ng te­ri­tor­yo ng Pi­li­pi­nas.

Sa Phi­lip­pi­ne Sea na­man (sa si­la­ngan ng ban­sa), nag-ii­kot nga­yon ang da­la­wang US car­ri­er strike group (ar­ma­da ng ma­la­la­ki at mas ma­li­li­it na bar­kong pan­dig­ma) at mga sub­ma­ri­no. Hindi nalalayo sa karagatan ng bansa nakatigil ang isa pang warship, ang USS Nimitz.

Mu­la Abril hang­gang Ma­yo, sa git­na ng pan­dem­yang Covid-19, nag­ma­ni­ob­ra at kontra-ma­ni­ob­ra sa South Chi­na Sea ang mga pwer­sang mi­li­tar ng US at Chi­na. Noong ka­la­git­na­an ng Abril, ipi­na­kat doon ng Chi­na ang Hai­yang Dizhi 8 na bar­kong pang­sar­bey ng mga ya­mang mi­ne­ral sa da­gat ka­sa­ma ang isang ka­wan ng mga bar­kong coast guard at “mi­li­sya.”

Tu­ma­as ang ten­syong mi­li­tar sa lu­gar noong Abril 28-29 nang pi­na­da­la ng mi­li­tar ng US ang USS Gab­ri­el­le Giffords, isang pan­dig­mang bar­kong pam­bay­ba­ying-da­gat, pa­ra “mag­pat­rul­ya” sa lu­gar. La­lo pang lu­ma­la ang ten­syon noong Abril 29 nang pi­na­li­pad ng US sa South Chi­na Sea ang da­la­wang US Air Force B-1B Lancer, mga erop­la­nong nag­hu­hu­log ng bom­ba, na nag­mu­la pa sa US.

Sa unang mga araw ng Ma­yo, pi­na­da­la na­man ng US sa lu­gar ang da­la­wang bar­kong pan­dig­ma, ang USS Montgo­mery at USNS Ce­sar Chaves. Noong Ma­yo 8, da­la­wa pang erop­la­nong pam­bom­ba mu­la sa Guam ang lu­mi­pad sa South Chi­na Sea. Sa mga araw ding iyon, ini­ham­bog ng US Seventh Fle­et na na­ka­ba­se sa Ja­pan, na tat­long sub­ma­ri­no ni­to ang na­sa Phi­lip­pi­ne Sea at nag­sa­sa­ga­wa ng pag-ee­her­si­syo.

Noong unang ling­go ng Hun­yo, ipi­nag­ma­la­ki ng US na tat­long strike group ni­to ang nag­sa­sa­ga­wa ng mga ope­ra­syon sa ka­la­wa­kan ng Indi­an Ocean at Pacific Ocean. Da­la­wa sa mga ito, ang USS Theo­do­re Roo­sevelt strike group, at ang USS Ro­nald Rea­gan strike group (mu­la sa dau­ngan ni­to sa Ja­pan), na kap­wa ma­la­la­king bar­kong de­-nuk­le­yar at nag­da­da­la ng di ba­ba­ba sa 10,000 tro­pa, ang ka­sa­lu­ku­yang na­sa Phi­lip­pi­ne Sea.

Da­pat tu­lig­sa­in ang mga ma­ni­ob­ra at kontra-ma­ni­ob­ra ng mga pwer­sang mi­li­tar ng US at Chi­na sa mga ka­ra­ga­tang sa­kop at na­sa pa­li­gid ng te­ri­tor­yo ng Pi­li­pi­nas. La­hat ito’y nag­pa­pa­tin­di ng ten­syon at nag­ta­ta­as ng pe­lig­ro ng kumpron­ta­syon at pag­sik­lab ng tu­wi­rang ge­ra sa re­hi­yon.

Da­pat tu­lig­sa­in ang re­hi­meng Du­ter­te na su­nud-su­nu­ran sa mga dik­ta kap­wa ng mga im­per­ya­lis­tang US at Chi­na sa mga usa­pin sa mi­li­tar, pu­li­ti­ka at eko­nom­ya. Sa isang pa­nig, bi­go itong igi­it ang ka­ra­pa­tan sa te­ri­tor­yo at eko­nom­ya ng ban­sa na ki­ni­la­la sa de­si­syon ng Inter­na­tio­nal Tri­bu­nal on the Law of the Seas noong 2017 nang ha­ya­an ni­to ang Chi­na na mag­ta­yo ng mga pa­si­li­dad mi­li­tar sa mga lu­gar na sa­kop ng ban­sa. Sa ka­bi­lang pa­nig, pa­tu­loy na pi­na­hi­hin­tu­lu­tan ni Du­ter­te na ga­mi­tin ng mi­li­tar ng US ang ban­sa bi­lang lun­sa­ran pa­ra sa mga ope­ra­syon ni­to sa South Chi­na Sea at Phi­lip­pi­ne Sea at buong re­hi­yong Asia-Pacific. Pi­na­hi­hin­tu­lu­tan rin ang US na mag­ta­yo ng mga pa­si­li­dad sa loob mis­mo ng mga kam­po ng AFP, ka­pa­lit ng mga he­likop­ter at iba pang ga­mit pan­dig­ma pa­ra sa ge­rang ma­pa­nu­pil la­ban sa ma­ma­ma­yang Pi­li­pi­no.

Da­pat igi­it ng ba­yan ang pag­la­lan­sag ng la­hat ng pa­si­li­dad mi­li­tar ng Chi­na sa mga te­ri­tor­yo ng ban­sa at ba­ya­ran ang pin­sa­la sa ya­mang-da­gat ng Pi­li­pi­nas. Da­pat ding igi­it ang pag-a­lis ng ar­ma­dong mga bar­kong Coast Guard at pa­ra­mi­li­tar ng Chi­na.

Kaa­lin­sa­bay, da­pat igi­it ng ba­yan ang ga­nap na pag­ba­ba­su­ra sa Vi­si­ting Forces Agree­ment, sa Enhanced Defen­se Coo­pe­ra­ti­on Agree­­ment at la­hat ng di pan­tay na ka­sun­du­ang nag­bi­bi­gay ng ekstra­te­ri­tor­yal na ka­ra­pa­tan sa mi­li­tar ng US.