Badyet para sa pasismo kag korapsyon, ginkwestyon
Lubos nga ginbusisi kag ginkwestyon sang mga progresibo nga kongresista ang badyet sang rehimeng Duterte para sa 2021 sining Septyembre. Partikular nga gintum-ukan sang mga representante halin sa Makabayan Bloc ang pondo nga gintalana sa militar, sa upisina ni Rodrigo Duterte kag pati sa mga ahensya nga direkta nga napaidalom diri.
Pangunahon diri ang halos 3,000% dugang nga badyet para sa National Task Force-ELCAC, Ᵽ206 bilyon nga dugang sa Department of National Defense kag daku nga alokasyon sa pondo paniktik kag mga ahensya nga ara sa idalom sang Office of the President. Ginpakamalaut sang mga tiglawas ang paggamit sang mga ahensya nga ini sang pondo para sa kampanya nga pagpamigos nga ginalakipan sang red-tagging, iligal nga pagpang-aresto kag detensyon, kag ekstrahudisyal nga pagpamatay batuk sa mga organisasyon, indibidwal kag institusyon nga kritikal kay Duterte.
Kaangut sini, nagpanawagan si Sen. Franklin Drilon nga i-akawnt ang pondo sang NTF-ELCAC nga siling niya hungod nga ginbalay para sa korapsyon. Sa Ᵽ19-bilyon nga badyet sini, Ᵽ16.4 bilyon ang kuno igahatag sa mga barangay para sa indi programado nga mga proyekto nga sosyal kag pang-ekonomya.
Ginkundenar man sang mga organisasyong masa ang pagprayoritisa sang rehimen sa programa nga pang-imprastruktura sa atubang sang nagahagunos nga pandemya. Suno sa pagtuon sang Ibon Foundation, indi magnubo sa Ᵽ1.1 trilyon sa Ᵽ4.3 trilyon nga pungsodnon nga badyet ang nakatalana para sa programa nga Build, Build, Build sang rehimen. Daku nga pondo ang gintalana sa Department of Public Works and Highways (Ᵽ613 bilyon) kag Department of Transportation (Ᵽ107.4 bilyon). Daku nga bahin sini (36%) para sa pagplastar lang sang mga karsada. Ini samtang tuman kagamay ang gintalana (Ᵽ1.8 bilyon) para sa pagtukod sang mga pasilidad medikal sa atubang sang nagapalyar nga sistema sa ikaayong lawas sa pungsod.
Wala sang kinatuhay sa nagtaliwan, ginatratar sang mga kongresista bilang pork barrel ang pondo sa imprastruktura. Nagtuhaw ang daku nga antad sa alokasyon sa mga distrito sang kwestyunon sang isa ka maki-administrasyon nga kongresista ang alokasyon para sa mga distrito sang pinaka-masupog nga idu-ido ni Duterte sa kongreso. Sa partikular, ang distrito ni Rep. Alan Cayetano gintalanaan sang Ᵽ8 bilyon, kag Ᵽ11.8 bilyon man sa distrito ni Rep. Luis Raymund Villafuerte.
Kon tingbon, tuman kagamay ang gindugang sa badyet para sa mga serbisyo sosyal. Suno sa Ibon Foundation, naggamay ang gintalana nga pondo sang rehimen para sa mga programa nga krusyal sa panahon sang pandemya kag resesyon. Bisan may gamay nga pagdaku sa hagna nga badyet para sa Department of Labor and Employment, kulang katama ini para hatagan sang ayuda ang minilyon nga mamumugon nga nadulaan sang trabaho. Nagnubo man ang pondo para sa Department of Trade and Industry nga para sa gamay nga negosyo halin Ᵽ534 bilyon pakadto Ᵽ454 bilyon.
Baliskad sa ginapabugal sang rehimen para sa edukasyon kag serbisyo sosyal, tuman kagamay sang pondo para sa mga pagbag-o dala sang lockdown. Pareho lang ang gintalana sining pondo para sa mga pagbag-o sang kurikulum kag pagpauswag sang pagtudlo nga kinahanglanon para sa mga modular training kag online class sa elementarya kag hayskul. Halos wala sang kinalain ang alokasyon para sa mga kolehiyo kag unibersidad sa 2020 kag 2021 bisan pa nga kulang gid sa kagamitan kag pamaagi para sa mga online class. Wala ini sang gintalana para pauswagon ang imprastruktura nga digital, bisan nga daku nga pabudlay ang pagkaatrasado sini sa online nga edukasyon.
Pinakamalala ang gintalana nga badyet para sa Department of Health, nga dapat pinakaprayoridad sa panahon nga tuman kahitad na ang sistema sa ikaayong lawas kag sa tantya nga pagdugay sang pandemya. Gintaasan lang sang 2.9% (Ᵽ27 bilyon) alokasyon para sa ahensya. Kulang gid ini bisan sa pag-empleyo pa lang sang dugang nga mga mamumugon medikal. Madamo nga krusyal nga programa ang ginkaltasan pa ang pondo pareho sang pagpanalawsaw angut sa makalalaton nga balatian, pagmentenar sang mga pangpubliko nga ospital (lakip ang mga Covid-19 center) kag mga laboratoryo nga nagaproseso sang mga test, sistema sang pagtipon sang napanahon kag husto nga datos, paghanas para sa mga personel sa medikal kag madamo pa. Suno sa Alliance of Health Workers, ginasalaming sini ang hungod nga pagpatumbaya sang rehimen sa ikaayong lawas sang pumuluyo kag mga polisiya batuk sa mass testing, contact tracing kag pagsiguro sang syentipiko nga basehan sang mga tikang kontra pandemya.
Luwas sa pagdaku sang pondo para sa kontra-insurhensya kag kurakot ni Duterte kag iya masupog nga suluguon, halos wala sang kinatuhay ang badyet sang 2020 kag ang ginaproponer para sa 2021. Padayon ang kinasadya sang mga manugdambong kag pasista sa pagbulsa sa kaban sang banwa, bisan sa tunga sang pandemya kag resesyon.