Bi­na­ti­kos ng Alli­ance of Concer­ned Teachers (ACT) ang ka­ra­ka­ra­kang pag­ba­wi ni Du­ter­te sa unang planong buksan ang klaseng “face-to-face” o harapan sa ilang eskwela sa Enero. Ayon sa mga gu­ro, pag­ta­li­kod ito sa pa­nga­ngai­la­ngan ng lig­tas, de ka­li­dad at abot-ng-ma­ma­ma­yan na edu­ka­syon sa pa­na­hon ng pan­dem­ya. Ti­na­wag ito ng gru­po na isang “pa­si­bong tu­gon” kung saan pi­na­pi­pi­li na na­man ang ma­ma­ma­yan sa pa­gi­tan ng ka­lu­su­gan at bu­hay at ka­ra­pa­tan sa mga ser­bi­syong tu­lad ng edu­ka­syo­n. “Ta­ma na ang ga­ni­tong ka­la­ka­ran,” ayon pa sa gru­po.

Ipi­na­li­wa­nag ng ACT na da­pat na­ka­tu­on ang mga pagsisikap ng es­ta­do sa lig­tas na pag­ba­ba­lik sa ha­ra­pang mga kla­se. Ki­ni­ki­la­la ito ng mga gu­ro bi­lang pi­na­ka­mai­nam pa rin na pa­ra­an ng pag­tu­tu­ro at pag­ka­tu­to. La­lo itong na­gi­ging kag­yat sa ha­rap ng pal­pak at pa­hi­rap na blen­ded lear­ning na ipi­na­tu­pad ng De­partment of Educa­ti­on (DepEd) sa na­ka­ra­ang li­mang bu­wan. Ka­pos ang pag­ha­han­da, ma­li-ma­li ang mga mod­yul, at marami ang hindi nakasabay sa pa­ma­ma­ra­ang ito.

Wa­lang pa­li­wa­nag at kam­pan­ya ang DepEd kaug­nay sa ka­ha­la­ga­han, ris­go at pag­ha­han­da pa­ra sa lig­tas na ha­ra­pang mga kla­se. Da­hil di­to, ma­ra­mi sa mga ma­gu­lang ang nag-a­ka­lang sa­bay-sa­bay na bu­buk­san ang mga paa­ra­lan sa la­hat ng ba­ha­gi ng ban­sa, may bay­rus man o wa­la. Nag­pa­ha­yag si­la ng pag­ka­ba­ha­la at la­bis-la­bis na pa­ngam­ba da­hil sa ta­kot sa bay­rus at ti­na­ta­yang la­ki ng gas­tos sa­ka­ling mag­ka­sa­kit si­la o ang ka­ni­lang mga anak.

Isa si Sandy sa nag-a­ka­lang sa­bay-sa­bay na bu­buk­san ang mga eskwe­halan. “Ka­lig­ta­san mu­na ba­go edu­ka­syo­n,” ani­ya. “Sa­ka na kapag may ba­ku­na na” at “ba­ka sa su­su­nod na taon,” sa­got ng iba. Ga­yun­pa­man, ma­la­yo pa ang po­si­bi­li­dad ng ba­ku­na, la­lu­na sa mga ba­ta na ini­la­gay ng re­hi­men sa pi­na­ka­ma­ba­bang pra­yo­ri­dad ni­to. Hang­gang nga­yon, na­ka­ku­long si­la sa ka­ni-ka­ni­lang mga ba­hay nang wa­lang pla­no kung paa­no si­la ma­ka­ba­ba­lik sa “nor­mal” na bu­hay.

Pe­ro ma­ra­mi rin ang pa­yag na bu­ma­lik na sa ha­ra­pang kla­se sa ka­bi­la ng ma­ni­pis na im­por­ma­syo­n. Isa ri­to si Le­na na may apat na anak na hi­rap sa sis­te­mang mod­yul. “Hang­gang Gra­de 3 lang ang ti­na­pos ko ka­ya di ko si­la ka­yang tu­ru­an.” Na­nga­ngam­ba si­yang hin­di ma­ka­pag­ta­pos sa Gra­de 12 ang pa­nga­nay ni­yang anak ha­bang tu­ma­ta­gal na wa­lang tit­ser na nag­tu­tu­ro sa kan­ya. Wa­la pang na­ka­pag­ta­ta­pos ng ele­men­tar­ya sa ka­ni­lang pa­mil­ya.

“Sa to­too lang, ang sa­ma sa loob,” sa­bi na­man ni Joy. “Kung ke­lan mag­ta­ta­pos na ang taon, tsa­ka mag­ka­ka­ro­on ng pla­no? Li­mang bu­wang nag­pa­hi­ra­pan sa mod­yul, pwe­de na­man pa­lang face-to-face?” Ba­gong pa­nga­nak si Joy nang mag­si­mu­la ang blen­ded lear­ning noong Agos­to. Mag-i­sa ni­yang inaa­la­ga­an ang kan­yang nga­yo’y li­mang bu­wan nang sang­gol at mga anak na na­sa Gra­de 2 at Gra­de 6.
“Da­mi nang tra­ba­ho ng mga na­nay. Mag­lu­lu­to, mag­la­la­ba, mag­li­li­nis, mag­hu­hu­gas, mag­ha­ha­nap pa ng pe­ra,” sa­bi ni Gi­na. “Pag­da­ting sa pag­tu­tu­ro sa mga ba­ta di na ko ma­ka-concentra­te da­hil pa­god na. Ta­mad pa­ti si­lang mag-a­ral ka­si na­sa ba­hay lang.”

Ang mga pu­ma­yag sa face-to-face clas­ses ay nag­sa­bi ring pa­yag si­la bas­ta mag­su­ot ng face­mask at face s­hi­eld, may physical dis­tancing, li­mi­ta­do ang oras at araw ng pa­sok at di sik­si­kan ang klas­rum. Naiin­tin­di­han ni­la ang mga ris­go ng face-to-face na kla­se at han­da si­lang ba­li­ka­tin ang res­pon­si­bi­li­dad na iaa­tang sa ka­ni­la pa­ra ma­ti­yak na lig­tas ito. Handa silang pumaloob sa anumang programang ihahain ng DepEd kung may sapat na kon­sultasyon para rito. “Ha­los wa­la si­lang na­tutu­tu­nan sa mga mod­yul,” sa­bi ni Fanny. “Ako ang gu­ma­ga­wa ng project at su­ma­sa­got sa mga ek­sam.”

“Yung mga tam­bay nga, pi­na­ya­gan nang mag-i­nu­man, ba­kit yung mga ba­ta di pa pa­ya­gang maa­yos na ma­ka­pag-a­ral?” Noong Oktub­re pa ibi­nu­kas ang la­hat ng iba pang es­tab­li­sim­yen­to at mga lu­gar-a­li­wan.

Mu­la Nob­yembre hang­gang Di­sye­mbre, ma­ra­mi nang mga syu­dad at ba­yan ang nag­dek­la­ra ng Covid-free na mga ba­ra­ngay. Covid-free o wa­la nang Covid ang isang lu­gar kung wa­la itong nai­ta­lang ka­so sa loob ng mi­ni­mum na da­la­wang ling­go. Labas ng Metro Manila, may mga eryang napakababa ang tantos ng impeksyon, kung meron man, at madaling naapula dulot ng pag­tutulungan ng mga residente at lo­kal na konseho.