Gitugutan na sa rehimeng Duterte niining Pebrero ang limitadong pag-abli sa mga eskwelahan sa mga unibersidad nga nagahatag og mga kursong adunay kalabutan sa medisina. Lakip niini ang University of the Philippines-Philippine General Hospital, University of Sto. Tomas ug Centro Escolar University. Apan unsaon na lang ang uban?

Nagpabiling walay komprehensibong plano ang gubyerno sa luwas nga pag-abli sa mga eskwelahan alang sa mayorya sa mga kabatan-onan sa tibuok nasud. Samtang ginapanghingusog sa mga upisyal niini sa ekonomiya ang pag-abli sa mga sinehan, natad-dulaanan ug uban pang mga lugar pangkalingawan, atras-abante kini sa pag-abli sa mga eskwelahan bisan sa mga lugar nga ubos ang ihap sa mga kaso sa impeksyon.

Giangkon mismo ni Sec. Leonor Briones sa Department of Education (DepEd) niadtong Pebrero 16 nga 50% sa mga estudyante ang gusto nang mobalik sa eskwelahan. Ayha niini, migawas sa usa ka pagtuon sa Movement for Safe, Equitable, Quality and Relevant Education, usa ka grupo sa mga magtutudlo, ginikanan ug estudyante nga nagpasiugda sa luwas nga balik-eskwela, nga 54% sa mga magtutudlo nga mitubag sa sarbey niini ang nagsulting signipikanteng ihap sa mga estudyante ang wala na nakasubay sa klase ug sa mga leksyon.

Usa dinhi si Lester, Grade 4, sa usa ka pangpublikong eskwelahan nga nagsalig sa sistemeng modyul. “Wala koy nasabtan sa ubang lesson tungod kay ginapatubag lang sa amo ang modyul,” matud niya. Sa Facebook Messenger lang siya nakapangutana sa mga klasmeyt ug titser sa mga leksyon nga wala niya nasabtan.

Naggahin siya og upat ka oras sa usa ka adlaw gikan Lunes hangtud Byernes alang sa pagtubag sa modyul. “May na lang gani nga ginatabangan ko usahay sa akong ginikanan ug ig-agaw.” Dugang nga nagpalisudlisud kaniya ang sayupsayup ug hinay nga pag-apud-apud sa mga modyul.

Duso sa Alliance of Concerned Teachers (ACT) nga maresolba ang nagkaubos nga ihap sa batang nagatungha kung ipatuman na ang limitado ug luwas nga pag-abli sa mga eskwelahan samtang ginapatuman pa gihapon ang distance learning sa pipila ka lugar.

“Dili na kayanon sa mosunod nga academic year ang blended learning nga walay suportang pondo,” matud pa sa ACT.

Sa kasinatian sa magtutudlo sa Grade 2 nga si Jane, sa 23 ka bata nga naka-enrol sa online learning, 12 lang ang kasagaran nga makaapil sa regular nga klase. Nag-unang hinungdan sa mga nag-absent ang wala o hinay nga kuneksyon sa internet. Dili tanang ginikanan ang kayang mogasto alang sa internet, matud pa niya.

Sa panglantaw usab ni Teacher Elsa, anaa lang sa 20% ang nakat-onan sa mga bata sa kasamtangang sistema sa pagtoon. Nakita usab niya ang hinay-hinay nga paggamay sa ihap sa mga motambong sa online class. Gikan sa kanhing lima lang ang “absent,” labaw pa sa katunga na ang wala nagpakita sa klase niadtong Enero.

Samtang, adunay ubang estudyante ang nagkanayong “nawad-an na sila og ganang mag-online class,” tungod kay nakatutok lang sa gadyet ug walay pisikal nga interaksyon. “Sobra” nilang “gikahidlawan” ang subling pagtungha sa eskwelahan ug pakigsandurot sa ilang mga higala ug magtutudlo.

Matud sa Grade 8 nga si Jona, “lisud sa balay kay lisud magpokus. Walay tin-aw nga bawnderi kung asa ang balay ug eskwelahan.” Naggahin siya og 4-6 ka oras sa pagtoon kada adlaw. Apan usahay makulangan kini kung katulgon siya o mawad-an og ganang magtoon.

Dihang gipangutana siya kung gusto na niyang mobalik sa eskwelahan, matud niya: “syempre!” Lahi ang bation kung naa sa klasrum, matud niya. “Mas paspas nga mangutana sa titser, ug may interaksyon sa mga higala.”

Ingon ani usab ang hunahuna sa uban pang mga estudyanteng gusto nang motungha sa eskwelahan. Sama ni Joel, ginapangita na niya ang mga aktibidad ug programa sa eskwelahan ug bisan ang pakigdula sa mga higala.

Matud sa ACT, sa pagpatuman sa limitadong pisikal nga klase, kinahanglang sigurohon sa gubyerno ang pagtukod sa mga pasilidad panglawas ug pagkuha sa mga mamumuo sa panglawas para sa mga eskwelahan ug pagduso sa pagpabakuna sa mga frontliner sa edukasyon.

Manginahanglan og dugang ₱2-bilyong pondo alang niini, gawas pa sa pagbalik sa ₱13 bilyon nga gikibhang sa pondo sa Department of Education alang sa tuig 2021.