Ngaa ma­pas­la­wan ang AFP nga lu­tu­son ang BHB sa NCMR?

,

Tu­man ka­da­ku nga ka­bu­ti­gan ang gin­pa­bu­gal ni Sec. Mar­tin Anda­nar sang Pre­si­den­ti­al Com­mu­nica­ti­ons Ope­ra­ti­ons Office sang Hul­yo 28 nga pa­bag­sak na ang re­bo­lu­syo­nar­yong hub­lag sa North Central Min­da­nao Re­gi­on (NCMR). Ini ku­no ba­ngud may 2,517 myembro sang Ba­gong Huk­bong Ba­yan (BHB) nga nag­su­ren­der, 618 Pu­lang ha­nga­way nga “nan­yut­ra­li­sa” kag 10 pren­teng ge­ril­ya na ang na­bung­kag sa 2020 lang. May ara ku­no du­gang nga 77 ba­ra­ngay nga “na­limpyo na” kag sa si­ni ma­ka­ba­ton sang pon­do ha­lin sa maa­no­mal­ya nga Ba­ra­ngay Deve­lop­ment Prog­ram. Si Anda­nar ang gin­ta­la­na nga koor­di­ney­tor sang Na­tio­nal Task Force to End Local Com­mu­nist Armed Conflict pa­ra sa Re­gi­on 10.

Ang ma­tu­od, wa­la sang na­bung­kag nga pren­teng ge­ril­ya o sentro sa NCMR sa 2020. May mga er­ya nga tem­po­rar­yo nga gin­ba­ya­an pe­ro na­ga­pa­bi­lin nga na­kap­wes­to ang mga yu­nit sang BHB sa estra­te­hi­kong mga lu­gar sang re­hi­yon. May ara man nga mga Pu­lang ha­nga­way nga nag­su­ren­der pe­ro pi­la lang si­la kag ma­sa­mi bu­nga sang pre­syur sang kaa­way sa ila mga pa­mil­ya.

Ha­lin Mar­so 2020 tub­tob Mar­so 2021, na­ka­lun­sar ang ha­nga­way sang ban­wa sa re­hi­yon sang 102 tak­ti­kal nga open­si­ba kon sa diin 94 ka mga sul­da­do ang na­pa­tay kag 84 ang na­pi­la­san. Sam­tang, 18 Pu­lang ha­nga­way ang na­pa­tay sa mga ina­way kag iban pang ka­bang­da­nan.

Sa tu­nga sang mai­nit nga ina­way, na­ka­lun­sar ang mga yu­nit di­ri sang mga kam­pan­yang ag­rar­yo pa­ra pa­taa­son ang su­hol sang mga ma­mu­mu­gon sa uma kag pre­syo sang mga pro­duk­tong ag­ri­kul­tu­ral. 
Po­kus nga re­hi­yon

Ha­lin pa Mar­so 2018 gin­hi­mo sang Armed Forces of the Phi­lip­pi­nes (AFP) nga po­kus nga re­hi­yon ang NCMR. Pag­ka­ta­pos ang du­ha ka tuig nga na­pas­la­wan nga lu­tu­son ang BHB di­ri, nag­hi­mo sang reor­ga­ni­sa­syon ang 4th ID kag 1st ID sang 2020 pa­ra i-po­kus ang li­ma ka bri­ga­da (tat­lo ka lu­bos kag pi­la ka ba­hin sang du­ha) sa gi­na­pa­ti­han si­ni nga mga sub­re­hi­yon.

Isa tub­tob du­ha ka ba­tal­yon ang gin­dep­loy sang AFP sa ka­da pren­teng ge­ril­ya. Gi­na­ki­nai­ya­han ang mga ope­ra­syon nga ini sang oku­pa­syon mi­li­tar sa ku­no “ma­limpyu­han” nga bar­yo kum­bi­na­syon ang pagplas­tar sang mga de­tatsment pa­ra sud­lon kag pa­li­bu­tan ang gi­na­tantya si­ni mga “bal­war­te” sang ha­nga­way sang ban­wa. (Sa ka­ta­pu­san sang 2020, na­ga­da­mo sa 169 ang mga de­tatsment sang CAFGU kag 19 re­gu­lar nga kam­po mi­li­tar.)

Gin­du­nga­nan ini sang na­ka­po­kus kag sus­te­ni­dong mga ope­ra­syong kom­bat nga na­ga­ga­mit sang li­bo ka tro­pa kag su­por­ta­do sang mga erop­la­no kag he­li­kop­ter pang­ge­ra, dro­ne, mor­tar kag kan­yon. Indi mag­nu­bo sa 23 in­si­den­te sang pag­pa­mom­ba ha­lin sa ka­ha­ngi­nan ga­mit ang FA-50 fighter jet kag he­li­kop­ter ha­lin Di­sye­mbre 2018 tub­tob Agos­to 2020. Sa 2020, nag­sam­paw ang pan­dem­ya nga Covid-19 nga gi­nga­mit sang AFP pa­ra la­bing mag­la­bu­gay sa kaum­han kag kontro­lon ang hu­lag sang po­pu­la­syon.

Pag-a­tu­bang sa ginpasing­ki nga pag-a­ta­ke

Sa pang­ka­bi­lu­gan, na­ga­mit sang mga yu­nit di­ri ang tak­ti­kang ge­ril­ya sang pag­say­lo-say­lo kag pag­ka-plek­sib­le nga ma­hu­lag pa­ra uya­tan ang ini­sya­ti­ba sa ge­ra kag imen­te­nar ang plek­si­bi­li­dad sang mga yu­nit.

Si­ge-si­ge nga nag­ti­ngu­ha ang mga pwer­sa di­ri nga pa­taa­son ang ika­sa­rang pu­li­ti­ko-mi­li­tar sang mga ku­man­der kag ha­nga­way in­di pa­ra sag­ngon ang mga ata­ke sang kaa­way, kun­di pa­ra pa­taa­son ang le­bel sang ina­way ban­wa. Gin­ta­sar kag gin­ku­ha­an sang mga lek­syon ang mga da­ku nga ina­way, amo man ang mga ata­ke kag kontra-a­ta­ke sa tu­nga sang mga yu­nit si­ni kag sang AFP.

Sa tu­nga sang gin­pa­sing­ki nga mga ata­ke, la­bi nga nag­du­lot sa isip sang BHB ang ka­ki­na­hang­la­non sang na­ga­pa­la­pad kag na­gai­kit nga pag­pa­kig-a­way ge­ril­ya sa mas ma­sang­kad nga er­ya. Ya­bi di­ri ang pag­pa­lig-on kag pag­pa­la­pad sang mga ba­se kag so­nang ge­ril­ya. Angut si­ni, ki­na­hang­lan nga mag­pa­ka­sam­pa­ton ang mga ku­man­der kag mga upi­syal sang ha­nga­way sang ban­wa sa sis­te­ma­ti­ko nga pag­lun­sar sang re­bo­lu­syong ag­rar­yo kag iban pang kam­pan­ya pa­ra or­ga­ni­sa­hon kag pa­hu­la­gon ang ma­sa kag lu­ba­ron ang ila ki­na­hang­la­non kag kaa­yu­han. La­bi ini nga na­ngin im­por­tan­te sa pag­pang­ha­lit sang pan­dem­ya nga Covid-19 kag ka­ta­lag­man si­ni sa kaum­han kon sa diin ga­may, kon may ara man, sang mga imprastruk­tu­ra sa ikaa­yong la­was.

Na­hi­bal-an man sang ha­nga­way sang ban­wa ang ka­ki­na­hang­la­non sang gi­la­yon nga atu­ba­ngon ang tak­ti­ka nga gra­du­al constricti­on kag pag­reyd sang kaa­way paa­gi sa pag­sa­la­kay sa mga de­tatsment si­ni kag pag­lun­sar sang mga koor­di­na­do nga open­si­ba sa le­bel pren­te kag sub­re­hi­yon. Ini pa­ra pas­la­won ang di­sen­yo sang kaa­way nga di­ngu­tan ang mga ha­nga­way sang su­por­tang ma­sa kag ta­bu­gon si­la sa ma­la­yo nga lu­gar sa ka­ta­lu­nan kon sa diin ma­pi­li­tan ang mga yu­nit sang BHB nga ma­kig-a­way sa pu­ro mi­li­tar nga paa­gi. Su­bong man, ta­la­lu­pang­don sa mga bar­yo nga may mga de­tatsment ang ka­da­mo kag bru­ta­li­dad sang mga pag­pang-a­bu­so mi­li­tar sa pu­mu­lu­yo.

Angut si­ni, gin­man­du­an sang mga ko­mi­te sang Par­ti­do ang ha­nga­way nga hu­got nga uya­tan ang ba­se­hang or­yen­ta­syon sang mga pla­tun kag pa­hu­la­gon ang mga ini sa gin­ta­la­na nga sa­kop nga pun­sok sang mga bar­yo. Ka­du­ngan si­ni, ki­na­hang­lan hu­got nga uba­yan sang mga yu­nit sang Par­ti­do ang ar­ma­dong pag­ba­to sang ma­sa kag ma­ngin ka­tu­wang si­la kag mga yu­nit sang mi­li­syang ba­yan sa pag­sak­dag sa re­gu­lar nga mga pwer­sa kag sa pag­lun­sar sang mga tak­ti­kal nga open­si­ba. Na­ga­sa­lig ang mga kau­pod di­ri nga in­di map­yer­de sang AFP ang BHB kag re­bo­lu­syo­nar­yong hub­lag sa re­hi­yon sa na­bi­lin nga tuig ni Du­ter­te. Pu­hu­nan si­ni ang mga lek­syon nga na­ku­ha sa pi­la ka de­ka­da na nga re­bo­lu­syo­nar­yo nga pag­pa­kig-a­way kag ha­lin sa mai­nit nga pag­pa­kig­ba­to sa kaa­way, la­bi na sa nag­li­gad nga tat­lo ka tuig. Ang ina­gi­han nga ini ang nag­bun-ag sang mga kad­re, ku­man­der kag ti­na­wo nga may ka­lig-on sa ideo­lo­hi­ya, na­ga­kai­go nga ka­ha­na­san mi­li­tar, ka­han­da­an sa sak­ri­pi­syo kag ka­bud­lay, kag wa­la na­ga­ka­ling­kang nga di­wa nga ma­pang-a­way.

Ngaa ma­pas­la­wan ang AFP nga lu­tu­son ang BHB sa NCMR?