Pondo giusik-usikan sa kontra-insurhensiya
Usa sa daling masabtan sa gipagula nga taho sa Commission on Audit (COA) ang kriminal nga pagprayoridad sa rehimeng Duterte sa sektor sa depensa ug gyera kontra-insurhensiya taliwala sa grabeng krisis panglawas. Gawas sa daku kaayong pondong wala pa nagasto sa militar ug pulis, sunud-sunod nga gibutyag sa COA ang iligal nga paghakop sa National Task Force to End Local Communist Armed Conflict (NTF-ELCAC) sa minilyong pondo gikan sa ubang sibilyan nga ahensya.
Niadtong ikaduhang semana sa Hulyo, nabutyag ang anomalya sa binilyong pondong gigahin sa Armed Forces of the Philippines (AFP) ug Philippine National Police (PNP) dihang gisaway sa COA ang pakyas nga paggamit niini sa ₱9.4 bilyong pondo alang sa mga kontrata ug proyekto. Gibutyag sa COA nga adunay 41 ka proyekto ang AFP ug PNP nga nagkantidad og ₱6.8 bilyon ang wala nahuman sa takdang panahon, samtang siyam ka proyektong militar nga nagkantidad og ₱940.5 milyon ang gisuspinde. Mikabat sa ₱1.7 bilyon ang gunit sa PNP Special Action Force alang sa mga kontratang wala napatuman. Wala napatin-aw sa AFP ug PNP kung asa na ang mga pondo.
Human niini, gikwestyon sa COA ang maanomalyang pag-apruba sa ₱162.9-milyong pondo sa Technical Education and Skills Development Authority (TESDA) ug Department of Interior and Local Government (DILG) alang sa implementasyon sa mga programa sa NTF-ELCAC. Gibutyag sa COA nga mikabat sa ₱160 milyon pondong pang-iskolar ang giaprubahan sa TESDA sa mga rehiyunal nga upisina niini alang sa pagpatuman sa mga programa sa NTF-ELCAC niadtong 2020. Kapin 1/4 sa maong pondo (₱41.95 milyon) ang napadulong sa Davao Region nga balwarte sa mga Duterte. Dugang dinhi ang ₱2.9 milyon sa DILG sa rehiyunal nga upisina niini sa Mindanao alang usab sa aktibidad sa NTF-ELCAC nga walay nahiuyong dokumentasyon.
Gikwestyon usab sa COA ang maanomalya ug maluhong paggamit sa National Commission on the Idigenous Peoples (NCIP)-Caraga sa kapin ₱1-milyong pondo niini alang sa usa ka “workshop” sa NTF-ELCAC sa Agusan del Norte niadtong Nobyembre 2020. Gipahigayon ang tigum sa usa ka beach resort sa Agusan del Norte sa panahong wala pay bakuna ug gibawal ang dinagkung panagtapok. Notoryus ang NCIP sa maluhong pagwaldas sa pondo alang sa mahalon nga mga hotel ug restawran. Niadtong milabayng tuig, nakwestyon na usab ang komisyon sa pagwaldas sa pondo sa mahalon nga hotel ug restawran.
Giduso sa COA nga dili mamahimong gamiton sa mga ahensya ang Executive Order 70 nga nagtukod sa NTF-ELCAC aron basta-basta na lang magbalhin sa pondo nga walay bendisyon sa Kongreso.