Mga armas sa brutal nga pagpamomba kag pang-istraping
Sa idalom sang pasista nga rehimeng Duterte, ginsuguran nga gamiton ang brutal nga taktika sang paggamit sang mga drone, helikopter kag fighter jet sa pagpamomba kag pang-istraping halin sa kahanginan sa gera nga kontra-insurhensya.
Sa nagligad nga mga tuig, wala-tuo ang pagbakal sang Armed Forces of the Philippines (AFP) sang mga kagamitan para pabaskugon ang “superyoridad sa kahanginan” sini. Ginatos ka bilyong piso ang ginauyangan para sa pagbakal sang mga drone, helikopter, fighter jet, rocket, kanyon, kag bomba.
Ginapagwa nga kabahin ini sang “modernisasyon” sang mga kagamitan militar para sa paghanda sa pagdepensa batuk sa pagpasilabot sa South China Sea. Ang matuod, daku nga bahin sini ginagamit sa todo-gera batuk sa pumuluyo sa kaumhan.
Sa subong, may 17 medium-altitude long-endurance drone ang AFP, lakip ang walo ka Hermes 450 (may pakpak nga 10.5 metro, makalupad sa kataason nga 5.4 kilometro kag nagalawig sa ere sang 17 oras) kag siyam ka Hermes 900 (pakpak nga 15 metro, lupad nga 10.3 kilometro kag nagalawig sang 36 oras sa ere). Ginbakal ang mga ini sa kumpanya nga Elbit Systems sang Israel nga kasosyo sang US. Dugang pa diri ang indi magnubo sa 15 ScanEagle drone sang AFP. Ginagamit ang mga drone nga ini para sa estratehikong pagsarbeylans sa malapad nga erya.
May ara man nga mas gamay nga drone pareho sang Raptor 1, Knight Falcon 1, kag RQ-11 Raven 3 sa arsenal sang AFP nga mas manubo ang kapasidad kag masarangan magtiyog sang maksimum nga tubtob 5 kilometro. May mga gamay nga quadcopter (apat ang elisi) nga mas manubo ang lupad kag ginagamit katuwang sang mga operasyon nga taktikal. May natalana nga ideliber nga 1,066 nga quadcopter. Katuwang man sang AFP ang mga pwersa militar sang US nga nagagamit sang mga drone nga ginakontrol halin sa base sini sa kampo sa Zamboanga City.
Ang mga drone mga eroplano nga wala sang sakay nga tawo nga malayuan nga ginakontrol paagi sa satelayt o radyo. Karga sang mga ini ang mabaskog nga electro-optical camera (nagakuha sang laragway), infrared thermal imaging camera (nagakuha sang laragway gamit ang temperatura) kag nagkalainlain nga kagamitan para sa pagsarbeylans sa duta. Wala pa sa arsenal sang AFP ang mga armadong drone, bisan may mga report halin 2018 nga may mga drone nga naghulog sang bomba. Sa subong, maikit ang paggamit sang mga drone sa intelidyens, sarbeylans, rekonaysans (o pagpanilag) kag “target acquisition” o pagpangita sang target. Nagagamit man ang AFP sang mga de-piloto nga eroplano nga Cessna nga may dala nga kagamitan pangsarbeylans.
Ginagamit sang AFP sa pagpamomba ang pangpanalakay nga mga helikopter pareho sang MD-520MG kag Agusta Westland (AW 109). Sa subong, uyat sang AFP ang 13 AW 109 kag 15 MD-520MG. Nagapamomba ang mga helikopter nga ini gamit ang 6-7 rocket (bomba nga dala sang rocket) nga may dayametro o sangkad nga 2.75 pulgada kag bug-at nga 15 kilo ang kada isa. May ara man nga mga rocket nga Hydra nga 6.2 kilo. Nagagamit man ang AFP sang mga Sikorsky helikopter nga mahimo kargahan sang masinggan para mag-istraping.
Ginagamit man sang AFP sa pagpamomba ang mga eroplano nga panggera pareho sang FA-50 fighter jet (nga ginbakal sang 2014 pa) kag A-29B Super Tucano (nga umpisahan nga gamiton sa 2023 pagkatapos ang panahon sang paghanas). Ang FA-50 masarangan maglupad sa kadasigon nga 1,837.5 kph (kilometro kada oras), samtang ang Super Tucano 590 kph. May kapasidad ang mga eroplano nga ini nga magkarga sang tubtob pito ka daku nga bomba. Nagbakal ang AFP sang mga bomba nga AGM-65 Maverick nga nagabug-at sang 210-304 kilo (katumbas sang 4-6 sako nga bugas). Nagagamit man ang AFP sang mga eroplano nga Bronco, OV-10 kag S.211 Marchetti jet sa pagpanghulog sang bomba. Ginahulog ang bomba base sa impormasyon nga nakuha sa mga drone.
Maluwas sa pagdala sang bomba, ang mga eroplano nga panggera nga ini mahimo man magdala sang mga rocket. Ginakabitan man ini sang M61 Vulcan nga masinggan nga may kapasidad nga awtomatiko nga magbuga sang 6,000 bala sa isa ka minuto. Ang pang-istraping halin sa kahanginan ginahimo bisan wala sang maathag nga target sa duta. Ginabutang sini sa delikado ang kabuhi sang sin-o man nga mahimo matup-an sini kag nagaguba sang mga kahoy, tanom kag iban pa. Ang amo nga pang-istraping kabahin sang taktika para magtuga sang kahadlok sa mga ara sa duta kag pabaskugon ang buot sang ila kaugalingon nga tropa.
Ang mga rocket kag bomba sobra kabaskog nga klase sang mga armas. Sa gera, masami ginagamit ini sa matig-a nga target nga may mabaskog nga depensa pareho sang mga kampo militar o mga barko nga panggera. Ang isa ka bomba nga 500-libra masarangan magpatiphag sang isa ka kasarangan kadaku nga bilding o indi gani magkutkot sa duta sang buho nga 15 piye kadalom kag 30 piye kalapad. Labi nga mapanghalit ang mga bomba nga ini kon ini ginakabitan sang “proximity fuse” nga nagapalupok sa bomba antes ini magtupa sa duta.
Dapat man sambiton ang wala sang patugsiling nga paggamit sang AFP sang mga kanyon nga howitzer. Ang mga kanyon nga ini ginakargahan sang mga bomba nga 105mm (13 kilo) o 155mm (43.7 kilo). Ang 105mm sarang paluparon sa kalayuon nga 11 kilometro, samtang ang kalayuon nga 23.5 kilometro ang pwede nga luparon sang 155mm. Ang mga kanyon nga ini may kariton kag ginabutong sang mga trak sang militar kag masami ginapwesto sa kilid sang mga baryo. Ang tagsa ka paglupok sini nagadala sang tuman nga kahadlok sa mga residente.