Nag­ta­pos sang Di­sye­mbre 2, 2021 ang isa ka tuig nga pag­sau­log sang re­bo­lu­syo­nar­yong pu­mu­lu­yo sang India sa ika-20 tuig sang ila ha­nga­way sang ban­wa, ang Peop­le’s Li­be­ra­ti­on Gue­ril­la Army (PLGA). Sa bid­yo nga gin­pag­wa sang Com­mu­nist Party of India (CPI)-Maoist sang Di­sye­mbre 28, ma­ki­ta ang mga ek­se­na sang se­leb­ra­syon nga ta­la­lu­pang­don ang mga martsa sang ha­nga­way sang ban­wa, pa­ra­da sang pu­mu­lu­yo, mga dis­kur­so kag pag­pa­si­du­ngog sa mga mar­tir, mga kul­tu­ral nga pag­pa­sun­da­yag kag iban pa.

Sa su­lod sang du­ha ka de­ka­da, gin­pa­mu­nu­an sang CPI (Maoist) ang PLGA sa pag­lun­sar sang ma­la­wi­gan nga ina­way ban­wa sa India. Ha­lin sa ar­ma­do nga mga iskwad, na­ga­lab-ot na sa le­bel sang ba­tal­yon ang mga yu­nit sang ha­nga­way sang ban­wa. May ara nga yu­nit sang Par­ti­do ha­lin sa mga iskwad, kag sa anu­man nga por­ma­syon sang ha­nga­way sa anu­man nga le­bel. Ang Par­ti­do ang na­ga­ha­tag sang re­gu­lar nga teo­ri­ti­kal nga edu­ka­syon sa ha­nga­way, amo man sang mga pag­tu­on sa leng­gwa­he, syen­sya, ma­te­ma­tiks, syen­sya pang­ka­ti­ling­ban kag iban pa pa­ra sa pag­bag-o sang kau­ga­li­ngon sang Pu­lang ha­nga­way kag pag-us­wag si­ni sa pu­li­ti­ka kag mi­li­tar.

Gi­na­hu­la­gan sang PLGA ang 17 sa ka­bi­lu­gan nga 28 es­ta­do sang India. Ka­tum­bas sang re­hi­yon sang Pi­li­pi­nas ang mga es­ta­do sa India pe­ro mas da­lag­ku ini. May ara na nga nag­ka­la­in­la­in nga le­bel sang por­ma­syong ge­ril­ya sa 13 es­ta­do, kag mas ma­ta­as nga le­bel sang por­ma­syon sang PLGA sa mga lu­gar kon sa diin mas maig­ting ang ar­ma­dong pag­hi­ma­kas.

Isa sa pa­ngu­na­hon nga mga tak­ti­ka sa ge­ra nga na­pa­us­wag sang PLGA sa su­lod sang du­ha ka de­ka­da ang pag­ga­mit sang mga eksplo­si­bo kum­bi­na­do sang mga pu­sil sa ila mga am­bus. Ma­ting­kad sa mga tar­get sang mga eksplo­si­bo sang ha­nga­way sang ban­wa ang gi­na­ka­big sang reak­syu­nar­yong ha­nga­way nga mga “mi­ne proof ve­hicle” o mga sa­lak­yan nga in­di ma­dut­lan sang eksplo­si­bo. Na­pa­us­wag man sang PLGA ang ina­gi­han sa pag­bi­ra sa kaa­way nga pa­ba­lik na sa kam­po ha­lin sa ope­ra­syon nga pag­pang­lig­hot sa mga kaum­han.

Ma­lu­was sa mga am­bus, ta­la­lu­pang­don man ang du­lu­lu­ngan nga reyd sang PLGA nga na­ga­tar­get sa mga ar­mo­ri kag mga bi­lang­gu­an pa­ra hil­wa­yon ang na­ka­ku­long nga mga Pu­lang ha­nga­way, mga mi­li­sya kag ma­sang ak­ti­bis­ta.

Sa du­ha ka de­ka­da, na­ka­lun­sar ang PLGA sang 210 da­ku nga ak­syong ge­ril­ya, 331 ka­sa­ra­ngan ka­da­ku, kag ma­sob­ra 4,000 mga ga­may. Na­ga­da­mo ang nu­me­ro sang mga ope­ra­syon sang PLGA nga na­ga­ga­mit sang por­ma­syong kum­pan­ya kag ba­tal­yon. Pi­la sa mga da­ku nga ak­syon nga may ki­nai­ya sang pag­pa­kig-a­way nga ma­hu­lag sa mga er­ya nga maig­ting ang pag­pa­kig-away ge­ril­ya. Nag­ha­tag ini sang prak­ti­kal nga kaat­ha­gan sa PLGA sa pro­se­so sang pag­pa­us­wag sang pag­pa­kig-a­way ge­ril­ya pa­kad­to sa mas ma­ta­as nga le­bel.

Wa­la pa na­la­kip sa lis­ta nga ini ang mga open­si­ba sang PLGA ha­lin Agos­to 2021. Pi­na­kau­li­hi sa ila ta­la­lu­pang­don nga mga ak­syon ang am­bus sa Jee­ra­gu­dem sa Bija­pur, Chhat­tis­garh sang Abril 2021 ba­tuk sa ope­ra­syon sang 2,000 kaa­way. Na­pa­tay ang 24 pu­lis kag 31 ang na­pi­la­san, kag naa­gaw ang 14 ar­mas. Gin-a­ta­ke sang ha­nga­way sang ban­wa ang yu­nit sang kaa­way nga nag­su­lod sa ka­da­dal­man sang ka­gu­la­ngan. Sang pa­ba­lik na ang mga ini gin-am­bus si­la sang mga ge­ril­ya. “Nag-u­lan sang mga gra­na­da,” si­ling sang isa nga na­ka­lu­was nga pu­lis sang in­terbyu­hon sang mid­ya.

Ma­ti­nu­ga­hon nga na­ga­mit sang PLGA ang kau­ga­li­ngon nga hi­mo nga mga ar­mas, la­kip ang mga “ar­row bomb” (bom­ba sa pa­na) kag kan­yon. Da­ku ang na­ngin pa­pel sang na­tu­ga ni­la nga ar­ti­le­ri sa pag­lu­tos sa kaa­way sa am­bus sang Mar­so 2020 sa bar­yo sang Mi­na­pa sa Suk­ma (ka­tam­bi nga distri­to sang Bija­pur), Chhat­tis­garh nga nag­du­lot sang 39 kas­wal­ti sa kaa­way kag na­kaa­gaw sang 14 ar­mas.

Sa sa­kop sang du­ha ka de­ka­da, na­lu­tos ang ma­sob­ra 3,050 tro­pa sang kaa­way kag ma­sob­ra 3,600 ang na­pi­la­san. Na­kaa­gaw ang PLGA sang 3,240 ar­mas kag ma­sob­ra 155,000 ba­la. Na­ngin epek­ti­bo ang mga open­si­ba nga ini sa tem­po­rar­yo nga pag­pu­gong sa pag­sa­la­kay sang mga reak­syu­nar­yong pwer­sa.

Ma­pag­sik man ang pag­par­ti­si­par sang mi­li­sya sa ina­way ban­wa. Akti­bo si­la in­di lang sa pagplas­tar sang mga eksplo­si­bo, kun­di bi­san sa pag­kut­kot sang mga tu­gal­bong nga may mga su­yak. Sa isa ka kam­pan­ya nga de­pen­sa sang 2018, na­ka­mo­bi­li­sa ang mi­li­sya sang 15,000 ka­ta­wo pa­ra mag­kut­kot sang ha­los 18,000 tu­gal­bong nga may la­tag nga ha­los 90,000 su­yak. Di­rek­ta man si­la nga na­gau­pod sa mga open­si­ba.

Sa nag­li­gad nga du­ha ka de­ka­da, nag­da­ku ang pa­pel sang ka­ba­ba­in­han sa ina­way ban­wa sa India. La­kip si­la sa pi­na­ka­pi­gos nga sek­tor sang ka­ti­ling­ban. Ang mga ata­ke nga sekswal sa ila ang isa sa na­ga­pa­ngu­na nga mga tak­ti­ka sang ma­pi­gu­son sang kaa­way. Sa su­lod sang PLGA na­ha­ta­gan-por­ma ang ila pag­ba­to, kag na­pa­lig-on ang pa­re­ho nga ki­na­ma­ta­rung sang ka­ba­ba­in­han kag ka­la­la­ki­han. Gi­na­bug-os ni­la ang ha­los 20%-50% sang mga ha­nga­way, ku­man­der kag kad­re sang PLGA. Bi­san sa mga bar­yo, nag­da­ku ang pa­pel sang ka­ba­ba­in­han sa mga mi­li­sya. Sa mga pag­pat­rul­ya pa­ra mag­hi­ba­lo sang pre­sen­sya sang kaa­way, ka­dam-an sa ka­ba­ba­in­han ang na­ga­tu­ngod si­ni.

Gi­naa­gum sang PLGA ang su­por­ta sang ma­sang ma­ngu­ngu­ma kag tu­man­dok sang India ba­ngud hu­got nga su­por­ta­do sang ha­nga­way sang ban­wa sa pag­hi­ma­kas pa­ra sa du­na nga ki­na­ma­ta­rung sa “jal-jung­le-za­me­en” o “tu­big-ka­gu­la­ngan-du­ta.” Wa­la-tuo ang mga kontra­ta sang reak­syu­nar­yong es­ta­do sa mga mul­ti­na­syu­nal nga kor­po­ra­syon pa­ra dam­bu­ngon ang mga re­sor­sa sa mga er­ya nga gi­na­ta­lau­ma sang ma­sa kag du­tang an­sestral sang mga Adiva­si o tu­man­dok nga pu­mu­lu­yo. Ka­dam-an sa mga pro­yek­to nga ini mga pro­yek­tong mi­na, iri­ga­syo­n, “na­tu­ral park,” kag mga re­ser­ba­syon mi­li­tar nga ma­la­pa­ran nga na­ga­pa­la­yas sa pu­mu­lu­yo.

Ya­bi man ang PLGA sa pag­tu­kod sang mga Revo­lu­tio­nary Peop­le’s Com­mit­te (RPC o mga Re­bo­lu­syo­nar­yong Ko­mi­te sang Pu­mu­lu­yo) bi­lang or­ga­no sang ga­hum pang­pu­li­ti­ka sang pu­mu­lu­yo. Sa te­ri­tor­yo nga gi­na­ta­wag na “Dan­da­ka­ran­ya,” na­ga­lab-ot sa 15,700 pa­mil­ya na ang na­ka­be­ne­pi­syo sa re­bo­lu­syong ag­rar­yo. La­kip sa mga naa­gum sang PLGA kag mga RPC sa amo nga er­ya ang pag­bu­kas sang 25,774 par­se­la sang du­ta, kag li­ni­bo nga par­te sa ulum­han, pa­la­ngis­da­an kag pa­tu­big.

Ang mga ka­da­lag-an nga naa­gum sang PLGA na­gaa­tu­bang sa ma­pin­tas nga kontra-re­bo­lu­syo­nar­yong ge­ra sang es­ta­do sang India, nga su­bong gi­na­tig­la­was sang re­hi­meng Mo­di. Gin­lun­sar si­ni ang kam­pan­yang Sa­mad­han (o So­lu­syo­n) sang 2017 nga tu­yo dug­mu­kon ang re­bo­lu­syo­nar­yong ha­nga­way pag-a­bot sang 2022. Sa ka­bi­lu­gan, in­di mag­nu­bo sa 6.5 lakh (o 650,000) nga tro­pang kontra-ge­ril­ya, pa­ra­mi­li­tar, army kag pu­lis ang gin­dep­loy ba­tuk sa PLGA.

Gi­na­ki­nai­ya­han ang kontra-re­bo­lu­syo­nar­yong kam­pan­ya nga ini sang mga “car­pet secu­rity” kag maig­ting nga in­te­lid­yens pa­ra sa mga ope­ra­syong asin­ta­do. Lap­na­gon man ang pag­ga­mit sang mga he­li­kop­ter kag dro­ne sa mga pag­pa­mom­ba, kag mga ope­ra­syong kom­bat sa mga du­lu­nan. Na­hi­bal-an sang PLGA nga ma­hi­mo mag­du­lot sang mga ka­ha­li­tan sa ila ang “re­al ti­me” nga pa­nik­tik sang kaa­way.

Su­no sa PLGA, ki­na­hang­lan nga ti­ngu­ha­an si­ni ang pag­san­dig sa pu­mu­lu­yo pa­ra sa pa­nik­tik. Da­pat man si­ni nga isan­to ang mga hi­li­ku­ton su­no sa mga na­ga­bag-o nga kun­di­syon sa ge­ra. La­bi si­ni nga gi­na­pa­lig-on ang ba­seng ma­sa agud paig­ti­ngon kag pa­la­pa­ron ang pag­pa­kig-a­way ge­ril­ya. Gi­na­pa­ta­as man ang mga pag­ti­ngu­ha pa­ra sa mga ka­hub­la­gang ma­sa kag mga re­bo­lu­syo­nar­yong ko­mi­te. Sa si­ni nga ba­se­han na­ga­su­long ang PLGA bi­lang epek­ti­bo kag in­di-ma­lu­tos nga ar­mas sang pu­mu­lu­yo pa­ra sa pag­pa­lig-on sang ila ga­hum.