Li­wat nga gi­na­ban­ta­la sang Li­ga ng Agham pa­ra sa Ba­yan o LAB ang Agham Ba­yan, upi­syal nga pa­ha­ya­gan si­ni, sang Di­sye­mbre 2021. Una nga gin­ban­ta­la ang pa­ha­ya­gan sang de­ka­da 1970 pe­ro naun­tat sang de­ka­da 1990. Li­wat ini nga gin­pag­wa pa­ra pa­lap­na­gon kag ipa­hi­ba­lo ang pa­nan-a­wan, prog­ra­ma, kam­pan­ya kag re­bo­lu­syo­nar­yong ak­ti­bi­dad sang sek­tor sang mga re­bo­lu­syo­nar­yo sa pa­tag sang syen­sya kag tek­no­lo­hi­ya.

Sa is­yu nga ini, na­nin­du­gan ang mga re­bo­lu­syo­nar­yo nga syen­tis­ta kag tek­no­lo­his­ta ba­tuk sa pag­pa­num­ba­lik sang mga Marcos kag pag­pa­bi­lin sang mga Du­ter­te sa po­der paa­gi sa elek­syon 2022. Gin­la­rag­way ni­la ang “ma­du­lom” nga gi­naa­tu­bang sang sek­tor sang syen­sya kag tek­no­lo­hi­ya sa ida­lom sang su­bong nga sis­te­ma pang­ka­ti­ling­ban.

“(U)li­hi sa mga pra­yo­ri­dad sang gub­yer­no ang pag­pa­na­law­saw kag pag­pa­us­wag, syen­sya, tek­no­lo­hi­ya, in­hin­yer­ya kag ma­te­ma­ti­ka,” su­no sa edi­tor­yal sang pa­ha­ya­gan. “Ma­ga­pa­da­yon ang pag­ka­du­la sang ki­naa­lam sam­tang na­pi­li­tan ang ma­da­mo nga syen­tis­ta kag in­hin­ye­ro nga mag­wa sa pung­sod ba­ngud sa ka­wad-on sang mga opor­tu­ni­dad kag tra­ba­ho sa Pi­li­pi­nas.” Sa pa­re­ho nga pa­na­hon, gin­ba­le­wa­la ang mga pag­pa­na­law­saw kag mga pro­yek­to nga na­ga­ser­bi pa­ra sa pag­pa­us­wag sang eko­nom­ya kag tu­nay nga ma­ga­ser­bi sa pu­mu­lu­yo.

Ika­du­ha nga Kong­re­so

Gin­ba­li­ta sang pa­ha­ya­gan ang pag­lun­sar sang Ika­du­ha nga Kong­re­so sang LAB sang Di­sye­mbre 12, 2020.

Te­ma sang Kong­re­so ang “Pa­la­pa­ron kag pa­lig-u­non ang Li­ga ng Agham pa­ra sa Ba­yan, mag-a­mot sa pag­pa­us­wag sang re­bo­lu­syo­nar­yo nga ka­hub­la­gang ma­sa kag ar­ma­dong pag­ba­to sa kaum­han.” Na­nin­du­gan ini nga sa pag­da­ug la­mang sang pung­sod­non-de­mok­ra­ti­kong re­bo­lu­syon nga may so­sya­lis­tang perspek­ti­ba lu­bos nga ma­pa­us­wag kag ma­ga­lam­bo ang syen­sya kag tek­no­lo­hi­ya sa Pi­li­pi­nas.

Gin-ap­ru­ba­han sang Kong­re­so ang pag­su­ma sa mga ina­gi­han kag prak­ti­ka sang li­ga sa pag-or­ga­ni­sa sang mga syen­tis­ta sa nag­li­gad nga du­ha ka de­ka­da. Ha­lin di­ri, gin­hi­mo ang tat­lo-ka-tu­ig nga prog­ra­ma nga may pa­na­wa­gan nga isu­long ang an­ti-pa­sis­ta, an­tip­yu­dal kag an­ti-im­per­ya­lis­ta nga ka­hub­la­gan, kag pas­la­won ang pa­sis­ta nga re­hi­meng Du­ter­te.

Tar­get sang LAB nga ma­ka­tu­kod sang ma­da­mo nga or­ga­ni­sa­syon sa sek­tor sang syen­sya kag tek­no­lo­hi­ya nga may gi­na­tos nga myembro. Sa su­bong, may ara ini nga mga sa­nga sa mga ahen­sya sang es­ta­do, eskwe­la­han kag in­dustri­ya nga may pi­la ka ga­tos nga ka­ta­pu­an.

La­kip sa mga ka­tung­da­nan nga ginplas­tar sang LAB ang ma­ka­has sa pag-or­ga­ni­sa, kag pag­pa­us­wag sa pag­ha­ngup sa syen­sya kag mga prin­sip­yo sang pag­re­bo­lu­syo­n.

Gin­pa­sa­da­han sang Kong­re­so ang konsti­tu­syon kag or­yen­ta­syon sang LAB kag nag­pi­li sang bag-o nga mga upi­sya­l. Gi­nombrar si­ni si Tri­ni­dad Ra­mi­rez bi­lang ta­ga­pa­ngu­lo sang or­ga­ni­sa­syon pa­ra sa ma­su­nod nga tat­lo ka tuig. Sa iya ba­hin, na­ga­la­um si Ra­mi­rez nga la­bi pa nga ma­ngin ma­bu­nga ang ma­su­nod nga mga tuig pa­ra sa li­ga.
Ang LAB amo ang re­bo­lu­syo­nar­yong ma­sang or­ga­ni­sa­syon nga na­ga­tig­la­was sa mga syen­tis­ta, tek­no­lo­his­ta, in­hin­ye­ro, mga ta­ga­pa­nga­pin sang ka­pa­li­bu­tan kag mga tit­ser, es­tud­yan­te kag na­ga­sak­dag sang syen­sya sa Na­tio­nal De­mocra­tic Front of the Phi­lip­pi­nes. Gin­tu­kod ini sang Di­sye­mbre 25, 1975 sang mga myembro sang Prog­re­si­bong Sa­ma­han sa Inhin­yer­ya at Agham kag Sa­ma­han ng Ma­ka­ba­yang Syen­ti­pi­ko. Na­ngin ka­ba­hin ini sa pag­ba­to sa dik­ta­dur­yang US­-Marcos.

Nag­lu­ya ini sa uli­hi nga ba­hin sang de­ka­da 1980, pag­ka­ta­pos maa­pek­tu­han sang re­bi­syu­nis­mo kag sek­tar­ya­nis­mo nga na­ngi­ba­baw sad­to sa bi­log nga re­bo­lu­syo­nar­yong ka­hub­la­gan. La­kip sa ma­yor nga ka­say­pa­nan si­ni ang sek­to­ra­lis­mo kag li­ga­lis­mo. Na­buy-an man ang pag­pa­la­pad kag kon­so­li­da­syo­n.

Ka­du­ngan sang bi­log nga re­bo­lu­syo­nar­yong ka­hub­la­gan, li­wat nga gin­pa­lig-on sang LAB ang ba­se­hang mga prin­sip­yo sang de­mok­ra­ti­kong re­bo­lu­syon sang ban­wa sang tempra­no nga ba­hin sang de­ka­da 1990. Sang 1996, gin­lun­sar si­ni ang Una nga Kong­re­so pa­ra iba­ngon kag li­wat nga pa­la­pa­ron ang or­ga­ni­sa­syo­n.