Peligro sa pabrika, katalagman sa kabuhi sang mga mamumugon

,
Ang artikulo nga ini may salhin sa PilipinoEnglishBisaya

Nadugang sa malaba nga listahan sang mga biktima sang paglapas sa mga pagsulundan sa kaluwasan kag ikaayong lawas sa pabrika si Stephen Corilla, isa ka obrero sa pabrika sang Universal Robina Corporation (URC) sa Tabok, Mandaue City, Cebu. Napatay si Corilla sang Hunyo 2 pagkatapos mag-andar ang pulverizer machine sang kumpanya samtang ara siya sa sulod.

Suno sa mga mamumugon kag report sang Department of Labor and Employment (DOLE), depektibo ang safety device sang makina, gani gulpe nga nag-andar samtang ginalimpyo ini ni Corilla. Ginpalimpyo sa biktima ang makina bisan wala sang nagakaigo nga inagihan diri kag duha ka semana pa lang siya sa trabaho.

Dugang diri, wala sang gilayon nga sabat ang kumpanya sa insidente kag nagpadayon ang operasyon sa pabrika pagkatapos sang krimen. Wala gilayon ginreport sang kumpanya sa pulis, barangay, o DOLE ang hitabo. Dugang pa, wala sang daku nga bulig nga ginhatag ang URC sa iya pamilya sa rason nga agency-hired si Corilla kag sa sini indi mamumugon sang kumpanya.

Antes si Corilla, apat ka obrero ang napatay pagkatapos nga magtiphag ang isa ka bilding sa Muralla Industrial Park sa Barangay Libtong, Mecauayan, Bulacan sang Mayo 31. Ginatudlo nga rason sang pagtiphag ang overloading sang mga nakaistak nga parsela kag pakete.

Sa lista sang International Labor Organization-Philippines, 17 sa kada 18 mamumugon ang wala nagabaton sang maayo nga kundisyon sa pagtrabaho. Pero sang 2018 lang ginhimo nga layi ang pagsilut sa paglapas sa mga pag-amlig sa kaluwasan kag ikaayong lawas sa pabrika pagkatapos ang pagkamatay sang 72 mamumugon sang pabrika sang Kentex sang makulong sa nasunog nga pabrika. Suno sa Institute for Occupational Health and Safety Development, sa pihak sang layi, nagapabilin nga ara sa 58.36% lang ang nagapatuman sa pabrika sa mga istandard sa kaluwasan kag ikaayong lawas. Wala man kuno ginasabat sang gubyerno kag mga ahensya sini ang madugay na nga problema kaangut sang inspeksyon sa mga pabrika para siguruhon ang pagpatuman sang layi.

Ang tuigan nga pag-inspeksyon sa sobra isa ka milyon nga negosyo sa pungsod ginaabaga lamang sang 774 nga tinawo. Gamay nga mas manubo sa 10% lang ang ginlab-ot sini nga usisaon sa nagligad nga tatlo ka tuig.

Nagapanguna sa listahan sang mga ginalapas sa talaksan nga nakasaad sa layi ang kawad-on sang mga nagasabat para sa first aid, mga upisyal sa kaluwasan kag inspeksyon sa pabrika kaangut sa kahandaan sa anuman nga sunog umpisa 2019.

Kaangut sang nagasulunod nga aksidente sa pabrika, nagpahayag ang mga organisasyon sa pagtrabaho nga “panahon na agud usisaon kag bag-uhon ang mga nagaluntad nga layi nga dapat tani para proteksyunan ang kinamatarung sang mga mamumugon.” Bangud sa kawad-on sang ngipon ang layi, hilway nga makapadayon sang operasyon ang mga kapitalista bisan pa tuman kadamo nga kaso sang paglapas sa mga probisyon.

Peligro sa pabrika, katalagman sa kabuhi sang mga mamumugon