Sikwayon ang paltik nga mga promisa nga kauswagan kag kalinungan ni Marcos

,
Ang artikulo nga ini may salhin sa EnglishIlocoBisayaPilipino

Si Ferdinand Marcos Jr ang puno nga ehekutibo sang estado nga neokolonyal. Naghalin siya sa dinastiyang Marcos nga mga burukrata kapitalista nga nagkuripon sang malabukid nga manggad sadtong halos duha ka dekada nga pagginahum nga diktadurya sang dekada 1970 tubtob sa katung-anan sang dekada 1980.

Ginatiglawas ni Marcos ang interes sang mapiguson nga imperyalistang mga bangko kag dumuluong nga multinasyunal nga korporasyon sa Pilipinas, kag ang nagahari nga mga mapanghimulos nga sahing burgesya kumprador kag daku nga agalon nga mayduta.

Pero buwas—sa iya una nga state of the nation address sa atubang sang gintingub nga sesyon sang reaksyunaryong kongreso sang Pilipinas—magapakuno-kuno siya nga nagatiglawas sa “ordinaryo nga Pilipino,” o indi gani nakahangup o nagasimpatiya sa ila adlaw-adlaw nga pag-antus sa atubang sang nagatimbuok nga presyo sang langis kag pagkaon, manubo nga sweldo kag wala sang kita, pabug-at nga mga buhis, kawad-on sang duta, kawad-on sang puluy-an, gutom kag kaimulon.

Nahibal-an gid ni Marcos ang lapnagon nga kinagamo nga ginabunga sang malala nga kahimtangan sosyo-ekonomiko nga ginaatubang sang banwa sa tunga sang lokal kag pangkalibutanon nga krisis sa ekonomya. Determinado siya nga himuon ang tanan para matiplang kag mapapati ang pumuluyo sa mabulaklak nga promisa sang pag-uswag kag magtuga sang mga ilusyon sang kabuganaan agud magakapyot ang pumuluyo sa paltik nga paglaum, malingin-ulo kag mapiang.

Pareho sang mga nauna sa iya, igasulong man ni Marcos ang bungkos sang mga polisiya nga neoliberal nga sa nagtaliwan nga apat ka dekada nagwasak sa produktibong mga pwersa sa Pilipinas, kag ginhimo ini nga manugpakalimos sang utang kag puta sang mga dumuluong nga kapitalista. Upod ang iya ginabansagan nga mga manedyer sa ekonomya, nga lunsay ginhanas sang IMF-World Bank kag tagatib-ong sang neoliberalismo, pat-ud nga isulong ni Marcos ang kontra-pumuluyo nga mga polisiya kag tikang nga labing magausmod sa ekonomya, sa benepisyo sang dumuluong nga manugpautang kag kapitalista nga mamuhunan. Pagahimuon ni Marcos ang:

(1) pagpugong sa pagpataas sang sweldo kag padayunon ang polisiya nga pleksible nga pagtrabaho (kontraktwalisasyon); (2) pagpabilin sa monopolyo sa duta kag pyudal nga mga porma sang pagpanghukhok sa minilyon nga mangunguma (renta sa duta, indi mabayaran nga utang, manubo nga presyo sang produkto sa uma); (3) pagbukas sa dugang nga duta para sa pagmina kag plantasyon nga ginapanag-iyahan sang mga daku nga dumuluong nga kapitalista; (4) pagpadayon sa polisiya sa pag-eksport sang kusog-pangabudlay bilang solusyon sa lapnagon nga problema sa kawad-on sang trabaho kag para magpasulod sang reserbang dolyar; (5) pagpapanaog sang dugang nga buhis sa ginakonsumo sang pumuluyo kag mga gamay nga negosyo, samtang ginabuhinan sang buhis ang dumuluong nga mga daku nga kapitalista nga nagapamuhunan; (6) pagduso sa liberalisasyon sa dumuluong nga pamuhunan sa nabilin nga patag sang ekonomya; (7) pagpadayon sa polisiya sa pag-eksport sang produkto sa agrikultura; (8) pagpahugot sa paha para buhinan ang gasto sa edukasyon, pangpubliko nga ikaayong lawas, kaayuhan pangkatilingban, kag pangpubliko nga serbisyo; (9) pagbukas sang dugang nga ginapondohan-sang-dumuluong nga mga proyekto pang-imprastruktura lakip ang dam kag mga daku nga proyektong reklamasyon nga mapanghalit sa kapalibutan; (10) pagpahugot sa mga opereytor sang pangpubliko nga yutilidad (tubig, kuryente, internet) nga padayon nga pataason ang sukot sa serbisyo sa pihak sang serbisyo nga bulok; kag iban pa.

Kontra-pumuluyo kag kontra-nasyunal ang mga polisiya nga ini ni Marcos kag nakasandig sa mga dikta sang imperyalistang mga bangko kag korporasyon nga multinasyunal. Pagapalubhaon sini ang kahimtangan sang ginapigos kag ginahimuslan nga mga sahing mamumugon, mangunguma kag petiburgesya. Pagapalalaon sini ang atrasado, agraryo kag indi industriyalisado nga kahimtangan sang ekonomya sang Pilipinas.

Sa tuyo nga taguon kag ipalayo ang atensyon sang banwa sa mga polisiya nga ini, magahimo si Marcos sang programa nga palaguwaon katuwang ang grandyoso pero wala unod nga mga promisa. Halimbawa, nagdeklarar siya sang plano para sa “seguridad kag soberanya sa pagkaon” pero wala sang plano paano lubaron ang mga basehan nga problema sang pyudal nga pagpanghimulos sa minilyon nga mangunguma nga nagaarkila sa mga palayan, maisan kag tubuhan, o untaton ang pagpalapad sang mga plantasyon nga pang-eksport, o tapuson ang polisiya sang liberalisasyon sa pag-import sang mga produkto pang-agrikultura. Nagapangako siya nga pataason ang lebel sang produksyon pang-agrikultura paagi sa mga programa nga pautang nga katulad sang Masagana 99 nga naglubong sa minilyon nga mangunguma sa malabukid nga utang. Pareho sang iya amay, posible magahimo si Marcos Jr sang kaugalingon nga kampanya nga ala-Nutribun para magpostura nga nagasabat sa kaayuhan sang pumuluyo samtang sa kamatuoran ginapalala ang mga ugat sang ila kaimulon kag gutom.

Sa idalom sang karatula nga “paghiliusa”, sige-sige nga pagatukuron ni Marcos ang iya pagginahum nga awtoritaryan gamit ang mapangkugmat nga gahum sang armadong pwersa sang estado. Puno ang malip-ot nga panahon nga ara sa poder si Marcos sang mga insidente sang iligal nga mga pagpang-aresto kag pangpulitika nga pagpamigos. Target sang pagpamigos ang mga lider masa para paluntaron ang klima sang kahadlok. Ginpataas sang mga upisyal sang pulis kag militar ang lebel sang pasistang retoriko nga may hayagan nga paglapak sa kinamatarung sang pumuluyo sa pagtililipon kag kahilwayan sa pagpahayag, kag hayagan nga red-baiting kag terorista nga pagbansag.

Sa kaumhan, hayagan gihapon ang mga tikang nga layi militar sa mga barangay kag komunidad nga ginahamlet, ginablokeyo kag ginasakup sang militar kag pulis. Ginasalakay kag ginapaidalom sa interogasyon ang masang mangunguma kag minoryang pumuluyo sa ila mga ilistaran, ginapaidalom sa wala-untat nga pagpangharas kag ginapwersa nga makigbuligay sa militar nga may pamahug sang pag-aresto, pagtortyur o pagpatay. Nagapadamo ang mga operasyon nga false flag sang AFP kon sa diin ginabasol sa BHB ang mga pag-atake nila sa mga sibilyan.

Sa laygay sang iya mga upisyal sa pungsodnon nga seguridad, ginapili ni Marcos nga ibalewala ang sosyo-ekonomiko nga mga ugat sang armadong inaway kag sa baylo magasulong sang “lokalisado nga sugilanon pangkalinungan”, nga pangtabon sa ginpaigting nga saywar kag operasyon paniktik batuk sa masang mangunguma para pwersahon sila nga isurender ang ila pagpangapin sa duta. Ang pinakatuyo sang “kalinungan” ni Marcos amo nga hawanan ang dalan para sa mapandambong nga mga korporasyon nga multinasyunal sa pagmina kag plantasyon, subong man sa imprastruktura, ekoturismo kag proyektong enerhiya. Ginalawayan sang mga korporasyon nga multinasyunal nga Amerikano ang indi magnubo sa 300,000 ektaryang duta pang-agrikultura kag dutang ansestral sa Mindanao.

Sa pagpungko sa poder, nakatalana nga liwat konsolidahon kag palaparon sang mga Marcos ang ila kinawatan nga manggad nga ginatantya masobra $10 bilyon nga ila natipon paagi sa pagpandambong kag korapsyon sadtong layi militar. Indi lang para sa maluho nga pagpangabuhi sang mga Marcos ang malahigante nga manggad nga ini, pero mas importante, para sa ila nga labi pa gid nga paglapad sang dinastiya sa pulitika.

Sa atubang sang kontra-pumuluyo, tuta kag pasistang rehimeng US-Marcos, wala sang iban nga masilungan ang pumuluyong Pilipino kundi isulong ang ila pungsodnon kag demokratikong mga interes paagi sa militante nga paghimakas. Sa pagpalapad kag pagpabaskog sang ila organisadong kubay, indi magpakugmat ang pumuluyo sa pasistang intimidasyon kag dakpon ang tanan nga kahigayunan para maisog nga iduso ang ila mga demanda kag handum. Dapat pataason ang lebel sang paghiliusa sang banwa. Dapat ihatag ang pinakamataas nga prayoridad sa pagtukod, pagpalapad kag pagpabaskog sang mga unyon sang mamumugon, organisasyong masa kag iban nga mga tipo sang asosasyon sa mga pabrika, komunidad, kampus, upisina, merkado, simbahan kag iban pang mga lugar-trabahuan kag tilipunan sang masa. Dapat pauswagon kag gamiton ang mga taktika kag pamaagi sa pagpahulag kag pagkonsolida sa abante nga saray sang masa para papagsikon ang pangkatilingban kag pangpulitika nga pagpahimakas sang nahanunga nga saray.

Dapat pataason ang kamuklatan kag militante nga determinasyon sang pumuluyo para pangapinan ang ila kinamatarung sa pulitika, ekonomya, katilingban kag kultura paagi sa wala-kakapoy nga pangpulitika nga edukasyon kag pag-organisa. Halin sa perspektiba nga demokratiko kag patriyotiko, dapat talakayon sang malapad nga masa sang pumuluyo ang pinakamainit nga isyu sa matag-adlaw, halin sa pagtaas sang presyo sang langis kag pagkaon, tubtob sa proxy war sang US sa Ukraine. Dapat nila nga iduso ang pinakagilayon nga mga demanda para sa dugang nga sweldo, mas manubo nga presyo sang langis kag iban pang balaklon, pagpanubo sa renta sa duta kag pagdula sang usura, pagpataas sa presyo sa mga produkto sa uma, kinamatarung sa mga pangisda, libre nga pangpubliko nga edukasyon kag pangpubliko nga ikaayong lawas, subsidyo sa produksyon, kag iban pang gilayon nga demanda sa atubang sang nagalubha nga krisis sa ekonomya. Dapat todo-todo nila nga batuan ang pagpapanaog sang bag-o nga mga buhis sa mga konsyumer, awtomatiko nga pagtalana sang pondo pangbayad sa utang, pagpatuyang sang kwarta sa militar kag pulis, ang maluho kag mapanghalit nga proyektong imprastruktura, pagpalapad sang mga kumpanya sa pagmina kag plantasyon, kag iban pang mga polisiya kag programa nga kontra-pumuluyo. Ang mga isyu nga ini dapat iangot kag pataason sa basehan nga pungsodnon-demokratiko nga mga demanda para sa libre nga pagpanagtag sa duta kag pungsodnon nga industriyalisasyon.

Dapat batuan sang banwa ang ginahimo nga pagpangtiko ni Marcos sa kasaysayan para tabunan ang lapnagon nga pagpang-abuso sa kinamatarung, korapsyon kag pungsodnon nga pagtraidor sa idalom sang diktaduryang US-Marcos I. Dapat balikan kag kuhaan sang inspirasyon ang dalayawon nga pagbato sang pumuluyo sa diktadurya, labi na kaangut sa pagdumdom sa ika-50 ka tuig nga deklarasyon sang layi militar.

Kadungan sini, dapat todo-todo nga pangapinan sang pumuluyong Pilipino ang pungsodnon nga soberanya batuk sa imperyalistang pagpasilabot kag paglapas sa mga teritoryo sini. Dapat nila nga kundenahon ang pagpanalakay sang China sa West Philippine Sea kag ipamilit ang pagbungkag sa mga pasilidad militar sang China, kag pagguba sa mapanghalit nga mga reklamasyon kag pagpangisda industriyal sa sulod kag palibot sang kadagatan sang Pilipinas. Kadungan sini, dapat iduso sang pumuluyong Pilipino ang pagbungkag sang mga pasilidad militar sang US sa sulod sang mga kampo sang AFP, pagpalayas sa mga tropang Amerikano sa kadutaan sang Pilipinas sa idalom sang Operation Pacific Eagle-Philippines, pagtapos sa pagpasilabot sang US sa kontra-insurhensya kag pagsuporta sini sa aerial bombing sang AFP, kag pagbasura sa Military Defense Treaty, Visiting Forces Agreement (VFA), Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA) kag iban pang indi patas nga kasugtanan militar.

Dapat maglunsar ang masang Pilipino sang madamuan nga mga pagpulong kag asembleya sa mga pabrika, komunidad kag kampus. Dapat lapnagon nga ipanagtag ang mga pang-edukasyon nga balasahon, labi na ang naimprinta nga mga polyeto, pamplet, praymer kag pahayagan, nga dapat nga ginapamalaybalay sa kada komunidad, para malab-ot kag maorganisa ang minilyon nga pumuluyo. Kadungan sini, dapat maghimo sang dugang nga mga pelikula kag bidyo-dokumentaryo, progresibo nga mga balita kag iban pang matan-aw sa internet para batuan ang kampanya sa disimpormasyon ni Marcos nga ginahimo sa social media kag masmidya.

Dapat pabaskugon kag magtukod sang bag-o nga mga tsapter ang mga likom nga organisasyong masa nga alyado sang National Democratic Front of the Philippines (NDFP). Dapat aktibo sila nga maghimo sang rebolusyonaryo nga propaganda sa masa kag magpatuman sang mga hilikuton sa pagsuporta sa Bagong Hukbong Bayan sa tanan nga posible nga pamaagi, lakip ang pagpangita sang suporta pangpinansya kag mga kagamitan para sa hangaway sang banwa, kag pagrekrut sang bag-o nga mga Pulang hangaway.

Dapat labi nga palaparon kag pahulagon ang malapad nga anti-pasista nga nagahiliugyong prente para batuan kag ihamulag ang rehimeng Marcos sa tanan nga patag sang paghimakas. Maluwas sa basehan nga sektor sang mga mamumugon kag mangunguma, dapat tipunon sa malapad nga nagahiliusang prente nga ini ang mga indibidwal kag organisasyon halin sa akademya, tubtob sa simbahan, pangkultura nga komunidad, mga titser, amo man halin sa mga negosyo, kag sa disgustado nga bahin sang nagaharing mga sahi kag sa sulod sang militar kag pulis.

Dapat magpursiger ang Bagong Hukbong Bayan (BHB) sa pagsulong sang inaway banwa paagi sa malapad kag maikit nga pagpakig-away gerilya sa mas nagalapad kag nagadalom nga baseng masa. Sa daku nga bahin napreserba sang BHB ang pwersa sini kag napangibabawan ang malaparan-nga-sakop nga mga opensiba kag kampanya nga aerial bombing sang AFP sa nagligad nga 3-4 ka tuig paagi sa mga taktika nga gerilya sang paglapta, pagsaylo, kag konsentrasyon kag sa pagpadalom kag pagpalapad sang baseng masa sini. Ara sa husto nga pusisyon ang BHB para labi pa nga magpalapad kag magpabaskog. Dapat ini nga magrekrut sang daku nga numero sang bag-o nga Pulang hangaway halin sa masang mangunguma, amo man sa mga mamumugon kag petiburgesya nga intelektwal sa mga syudad. Sa atubang sang nagaigting nga pagpamigos sa idalom ni Marcos, dapat handa ang BHB nga rekruton bilang mga Pulang hangaway ang mga aktibista kag lider masa nga ginatarget sang ekstrahudisyal nga pagpatay o pag-aresto, o inakupon sila sa mga prenteng gerilya o baseng erya.

Dapat padayon nga tanan-nga-bahin nga pabaskugon sang Partido ang iya kaugalingon para pamunuan ang pumuluyo sa tanan nga patag sang pagbato sa rehimeng US-Marcos. Dapat maglunsar sang mapagsik nga kampanya pang-ideolohiya ang mga yunit sang Partido para tun-an ang Marxismo-Leninismo-Maoismo kag ang pagdapat sini sa rebolusyong Pilipino paagi sa tatlo-ka-lebel nga kurso sa pagtuon sang Partido.

Paagi sa linibo nga mga sanga sini, ginasiguro sang Partido nga madalom ini nga nakaugat sa pumuluyo kag may ikasarang nga pamunuan ang paghimakas sang masa sa mga pabrika, komunidad sang mamumugon, mangunguma kag mga mangingisda, mga unibersidad kag upisina. Dapat pabaskugon sang Partido ang mga sanga kag grupo sini sa tanan nga lebel sang BHB para hugot nga pamunuan ang rebolusyonaryo nga armadong paghimakas.

Ang pemanente nga krisis sang malakolonyal kag malapyudal nga sistema sa Pilipinas nakatalana nga magalala sa idalom sang anti-pumuluyo, tuta kag pasistang rehimeng Marcos. Nakatalana nga magalala ang mga kundisyon sa atubang sang nagalawig nga resulta sa pagkadistrungka sa produksyon kag suplay. Ang atrasado, agraryo kag indi industriyalisado nga ekonomya sang Pilipinas labi nga mas bulnerable sa mga kombulsyon pangkatilingban kag pang-ekonomya.

Ang pagtulod sang rehimeng US-Marcos sa dugang nga mga polisiya nga neoliberal, ang pasismo sini kag pagpakatuta sa mga imperyalista nagabun-ag sang kahimtangan nga paborable para sa paglunsar sang rebolusyonaryo nga armadong paghimakas kag tanan nga porma sang paghimakas. Mas labi nga determinado ang pumuluyong Pilipino nga ipakigbato ang ila nga mga handum nga pungsodnon kag demokratiko. Dapat malig-on nga ipwesto sang Partido ang kaugalingon, kag pamunuan ang ginapigos kag ginahimuslan nga mga Pilipino para iabanse ang demokratikong rebolusyon sang banwa.

Sikwayon ang paltik nga mga promisa nga kauswagan kag kalinungan ni Marcos