Na­ha­wa ng Covid-19, hi­git 1 mil­yon na

,

Lam­pas na sa 1.2 mil­yon sa 204 ban­sa at te­ri­tor­yo ang kum­pir­ma­dong na­ha­wa­an ng Covid-19 sa buong mun­do noong Abril 6. Ma­hi­git 52,000 na ang na­ma­tay mu­la nang unang lu­mi­taw ito sa Chi­na noong na­ka­ra­ang taon. Mas ma­ta­as pa ma­la­mang ang to­to­ong bi­lang, ayon sa mga eksper­to sa pan­dem­ya, da­hil ma­ra­ming ka­so ang hin­di naiuu­lat sa World Health Orga­niza­tion (WHO). Ma­ra­ming mga ban­sa ang hin­di nag­sa­ga­wa ng mass tes­ting o ma­la­wa­kang pag-eek­sa­men (kabilang ang Pilipinas at ilang bansa sa Africa) at may mga ban­sang pi­nag­hi­hi­na­la­ang iti­na­ta­go ang la­wak ng im­pek­syo­n.

Pag­sa­pit ng hu­ling ling­go ng Mar­so, mahigit dalawang bilyong tao na ang na­ka­bu­kod (qua­ran­ti­ne) at na­na­na­ti­li sa ka­ni­lang mga ba­hay pa­ra ipa­tu­pad ang “social dis­tancing” o ang pisikal na pag­hi­hi­wa-hi­wa­lay ng mga tao pa­ra mai­wa­san ang ma­bi­lis na pag­ka­lat ng vi­rus. Ma­la­wa­kang isi­na­ra ang mga pab­ri­ka, ipi­na­ti­gil ang mga bya­he pa­pa­sok at pa­la­bas ng mga ban­sa at pi­nag­ba­wal ang ma­la­la­king pag­ti­ti­pon. Pi­na­ka­ma­hig­pit ang ipi­na­tu­pad na lockdown o pwer­sa­hang pag­bu­bu­kod sa Chi­na, India, France, Italy, New Zea­land, Po­land at UK.

Ma­lub­hang ti­na­ma­an ang mga sentro ng ka­pi­ta­lis­mo. Pi­na­ka­ma­ra­mi ang na­ha­wa sa US, kung saan na­sa 366,906 na nai­ta­lang may im­pek­syo­n, at na­sa 10,868 ang na­ma­tay noong Abril 6. Sentro ng out­break ang New York City, kung saan 4,758 ang na­ma­tay at 131,239 ang na­ha­wa­an. Ito ay ka­hit maa­gang nag­sa­ra ng hang­ga­nan ang US sa Chi­na, nag­ba­wal ng pagbya­he pa­pun­ta at pa­pa­sok doon, at nag­pa­tu­pad ng pag­bu­bu­kod sa mga nang­ga­ga­ling doon. Noong Mar­so 13, idi­nek­la­ra ni Trump bi­lang na­tio­nal emer­gency ang pag­ka­lat ng virus at nag­la­an ng $50 bil­yon pa­ra aga­pan ang ma­ti­tin­ding epek­tong pang­ka­lu­su­gan at so­syo­-e­ko­no­mi­ko nito. Ka­ra­mi­han ng lo­kal na mga es­ta­do di­to ay nag­pa­tu­pad ng bo­lun­tar­yong pag­bu­bu­kod.

Ka­tu­lad sa ma­ra­ming ban­sa, du­ma­ra­nas ng ka­sa­la­tan ng mga ven­ti­la­tor (makinang nagbubuga ng oxygen para matulungang huminga ang pasyente), mask at iba pang personal pro­tective equip­ment ang mga os­pi­tal at kli­ni­ka sa US. Sik­si­kan ang mga pa­sye­nte sa mga os­pi­tal, at ha­los di ma­kaa­ga­pay ang mga mor­ge sa dami ng namamatay.

Sa Eu­ro­pe, pi­na­ka­ti­na­ma­an ang Italy, Spa­in, France, Ger­many at Uni­ted King­dom kung saan 626,140 ang nai­ta­lang na­ha­wa at 33,498 ang na­ma­tay noong Abril 6. Pi­na­ka­ma­ra­mi ang na­ma­tay sa Italy (16,523) at Spa­in (13,341). Ma­la­yong ma­ba­ba ang bi­lang ng na­ma­tay sa Ger­many (1,810) ba­ga­mat uma­bot sa 103,374 ang na­ha­wa­an sa ka­ni­la. Ayon sa mga eksper­to, ito ay da­hil sa maa­gap na mass tes­ting na umaa­bot sa 500,000 ka­da ling­go at pag­ha­han­da ng mga pa­si­li­dad pa­ra sa ma­lu­lub­hang ka­so. Li­ban sa UK at Italy, bo­lun­tar­yong pag­bu­bu­kod din ang ipi­na­tu­pad sa ka­lak­han ng Eu­ro­pe.

Sa Chi­na, na­sa 81,708 na ang na­ha­wa at 3,331 ang na­ma­tay. Ma­ta­ta­as din ang bi­lang ng mga na­ha­wa sa Iran, Tur­key at Ca­na­da. Pag­sa­pit ng Abril, nag­si­mu­la nang tu­ma­as ang bi­lang ng im­pek­syon sa Brazil at iba pang ban­sa sa La­tin Ame­rica. Sa Pilipinas, mayroon nang 3,660 nai­talang nahawa at 163 na­matay sa sakit pagsapit ng Abril 6.

Ayon sa WHO, na­sa 3% ang pang­ka­la­ha­tang tan­tos ng na­ma­ma­tay sa mga na­ha­wa. Pi­na­ka­bul­ne­rab­le sa sa­kit ang ma­ta­tan­da (60 an­yos pa­ta­as) na da­ti nang may sa­kit sa pu­so o dia­be­tes.
Ha­bang nag­ka­kan­da­ra­pa sa pag­tu­gon sa kri­sis sa ka­lu­su­gan, hi­na­ha­rap ng mga gub­yer­no sa mun­do ang pag­ki­tid ng ka­ni-ka­ni­lang mga eko­nom­ya at ma­la­wa­kang pag­ka­wa­la ng mga tra­ba­ho. Ti­na­ta­ya ng mga un­yon sa Eu­ro­pe na aa­bot sa isang mil­yong tra­ba­ho ang ma­wa­wa­la du­lot ng pag­sa­ra ng mga pab­ri­ka, eskwe­la­han, ne­go­syo at pag­ba­ba­wal sa ma­la­la­king pag­ti­ti­pon. Mas ma­ba­ba ito kum­pa­ra sa 10 mil­yon nang tra­ba­ho na na­wa­la sa US, kung saan 6.6 mil­yon ay na­wa­la sa loob la­mang ng hu­ling da­la­wang ling­go noong Mar­so.

 

 

Na­ha­wa ng Covid-19, hi­git 1 mil­yon na