Koresponsal. Dob­le ang hi­rap na di­na­nas ng mga mig­ran­teng mang­gaga­wa nang hu­ma­gu­pit ang pan­dem­yang Covid-19. Ka­bi­lang sa ka­ni­la ang mig­ran­teng gu­rong si Ju­lie, isang gu­ro mu­la Min­da­nao na ilang taon nang nagtatrabaho sa isang bansa sa Asia. Kumpara sa ibang mga bansa, maliit lamang ang komunidad ng mga Pilipino doon.

Na­ki­pag­sa­pa­la­ran si Ju­lie ma­la­yo sa kan­yang pa­mil­ya at sa­ri­ling ba­yan pa­ra sa mas ma­ta­as na sahod. Ka­tum­bas sa swel­do ng isang pu­nong gu­ro sa Pi­li­pi­nas ang pau­nang swel­dong na­tang­gap ni­ya sa kanyang bansang pinagtatraba­hu­an. Ma­ta­as ang de­mand pa­ra sa mga gu­rong Pi­li­pi­no di­to da­hil sa kasanayan sa leng­gwaheng Ingles.

Sa­ra­dong mga klas­rum, mulat na mga ma­ta

Nang ipi­na­sa­ra ang mga paa­ra­lan mu­la Mar­so hang­gang Abril 2020, na­mu­lat si Ju­lie sa bul­ne­rab­leng ka­la­ga­yan ng ma­ra­ming mig­ran­teng tu­lad ni­ya. Na­ka­ha­nap si­ya ng pan­sa­man­ta­lang tra­ba­ho at na­ka­tang­gap ng mga ma­ter­yal at me­di­kal na be­ne­pi­syo. Pe­ro hin­di ni­ya mai­wa­sang pan­si­nin ang ibang mga gu­ro na na­ka­pa­lo­ob sa is­ke­mang “no work, no pay” na na­wa­lan ng tra­ba­ho nang isa­ra ang mga eskwe­la­han at hin­di na­ka­ha­nap ng ibang tra­ba­ho.

“Mas ma­ba­ba ang swel­do ng mga tu­lad ni­la. Na­ka­pai­la­lim si­la sa 10-bu­wang kontra­ta ka­ya wa­la si­lang swel­do nang mag-lockdown,” ma­lung­kot ni­yang kwen­to.

“Uu­wi da­pat ako noong Ma­yo 2020 pa­ra mag­ba­ka­syon pe­ro sa­bi sa akin, hu­wag mu­na da­hil ma­hi­rap bu­ma­lik kung may lockdown pa,” kwen­to ni­ya. Ma­ra­ming gu­rong umu­wi sa Pi­li­pi­nas ba­go ang lockdown ang hin­di na na­ka­ba­lik sa trabaho. Wa­la si­lang mga tra­ba­ho nga­yon, dagdag ni­ya.

Na­wa­lan ng ki­ta ang mga gu­ro sa bansa pe­ro wa­la rin ni isa sa ka­ni­la o sa mga mang­ga­ga­wang Pi­li­pi­nong tu­mu­tu­loy o ma­la­pit sa kan­yang ti­nu­tu­lu­yan ang na­ka­tang­gap ng ka­hit anong pi­nan­syal o ma­ter­yal na ayu­da mu­la sa gub­yer­no ng Pi­li­pi­nas.

Sa pag­ta­gal ng lockdown, ram­dam ni Ju­lie ang al­ye­na­syon at pa­ngu­ngu­li­la la­lu­na ka­pag na­ki­ki­ta ni­ya ang mga sa­ra­dong paa­ra­lan. Nag-a­la­la si­yang mak­wa­ran­ti­na nang mag-i­sa, mau­bu­san ng pe­ra at re­kur­so at hin­di ma­kau­wi. Pa­ra pa­gaa­nin ang pa­ki­ram­dam, na­ki­ki­pagkwen­tu­han na la­mang si­ya sa kap­wa ni­yang mga mig­ran­teng Pi­li­pi­no.

Ang pa­na­hong ito ay nag­mu­lat sa kan­ya sa mga prob­le­mang pan­li­pu­nan, na ba­go pa ang so­syo­-e­ko­no­mi­ko at pang­ka­lu­su­gang kri­sis na da­la ng pan­dem­ya, ay mis­tu­lang umaa­li­gid la­mang sa kan­yang pang-a­raw-a­raw na bu­hay bi­lang isang mig­ran­teng mang­ga­ga­wa. Lu­ma­lim ang pag-u­na­wa ni­ya sa mga da­hi­lan kung ba­kit mil­yun-mil­yong Pi­li­pi­no ang na­tu­lak na ma­ngi­bang-ban­sa.

Na­ka­tu­long sa kan­yang pag-u­na­wa ang pag­ba­ba­sa ng mga pam­pu­li­ti­kang ba­ba­sa­hin na ini­la­lat­ha­la ng mga prog­re­si­bo at re­bo­lu­syo­nar­yong Pi­li­pi­no. Na­tag­pu­an at si­nu­bay­ba­yan ni­ya ang mga web­si­te ng re­bo­lu­syong Pi­li­pi­no, ka­bi­lang ang dyar­yong Ang Ba­yan, at mga akawnt ng mga re­bo­lu­syo­nar­yong or­ga­ni­sa­syon sa social me­dia. Hi­git sa pag-u­na­wa sa mga pang­ya­ya­ri sa pu­li­ti­ka, na­ka­tu­long ang mga ito pa­ra mas mau­na­wa­an niya ang kan­yang ka­pa­tid na pu­mi­li ng lan­das na ka­kai­ba sa kan­ya.

Li­ngid sa kaa­la­man ng mga kap­wa ni­yang mig­ran­te, may ka­pa­tid si Ju­lie na Pu­lang man­di­rig­ma—si Ka Elmo, ka­sa­pi ng Ba­gong Huk­bong Ba­yan sa Min­da­nao.

Ang re­gu­lar na pag-ug­nay sa kan­ya ni Ka Elmo ang na­ging daan pa­ra “ma­or­ga­ni­sa at ma­kon­so­li­da” si­ya ka­hit sa ma­la­yo. Si Ka Elmo ang nag­bi­gay sa kan­ya ng mga ba­ba­sa­hin tung­kol sa pam­ban­sa-de­mok­ra­ti­kong re­bo­lu­syon at su­la­ting Marxis­ta-Le­ni­nis­ta na nag­ta­as sa kan­yang ka­mu­la­tan sa pu­li­ti­ka at ideo­lo­hi­ya.

Ma­ting­kad na pag­ka­kai­ba

Sa palitan ng mensahe ng mag­kapatid gamit ang selpon, na­pag-u­sa­pan ni­la ang pal­pak na tu­gon ni Rod­ri­go Du­ter­te sa pa­na­hon ng kri­sis sa ka­lu­su­gan na du­lot ng Covid-19, la­lu­na sa sis­te­ma ng edu­ka­syon sa Pi­li­pi­nas. Ma­la­pit sa ka­ni­la ang usa­pin da­hil na­ging gu­ro si Ka Elmo sa loob ng isang taon ba­go si­ya su­ma­pi sa BHB. Gu­ro rin ang ka­ni­lang ina sa isang pam­pub­li­kong paa­ra­lan.

Ma­la­yo man si Ju­lie sa Pi­li­pi­nas, ram­dam ni­ya ang pag­hi­hi­rap ng mga gu­ro at es­tud­yan­te.

“Pa­rang pi­na­ba­ya­an na lang ng gub­yer­no ang mga gu­ro at es­tud­yan­te,” pu­na ni Ju­lie nang ma­la­man ni­ya na ang hu­mu­hu­got sa sa­ri­ling bul­sa ang na­nay ni­la pa­ra sa mod­yul at ku­nek­syon sa in­ter­net da­hil wa­la o hin­di sa­pat ang mga sub­sid­yo o ala­wans pa­ra sa mga ito.

Ma­da­las ma­pag-u­sa­pan ng mag­ka­pa­tid ang ma­ting­kad na pag­ka­kai­ba ng tu­gon sa pan­dem­ya ni Du­ter­te kum­pa­ra sa mga lider sa ibang bansa. Hindi maiwasan ni Julie na ikumpara ang mas maagap na tugon sa pandemya at mas ma­un­lad na sistemang pangka­lu­su­gan sa bansang pinagtratrabahuan niya.

Hindi nalalayo ang sitwasyon ng mga Pilipino sa mamamayan ng bansang nag-ampon kay Julie, pero malayong mas matino ang pagtugon doon sa pandemya. Suyang-suya si Julie sa tugon ng gubyernong Duterte, laluna sa pananatiling sarado ng mga eskwelahan, di tulad sa kanyang pinagtatrabahuhan.

“Ipi­ni­pi­lit ka­si ni Du­ter­te na umang­kop na lang ang mga Pi­li­pi­no sa ‘ba­gong nor­mal’ pe­ro ang to­too, ang kan­yang ba­gong nor­mal ay pag­no­nor­ma­li­sa lang sa mga ka­bi­gu­an at inu­til na mga patakaran ng re­hi­men, ko­rap­syon at ma­ling pagpra­yo­ri­ti­sa sa bad­yet ng gub­yer­no,” ani Ju­lie sa isa sa mga kwen­tu­han ni­la ni Elmo. Ki­nut­ya din ni­ya ang ayu­da ng gub­yer­no na alam ni­yang bat­bat ng ko­rap­syon ang proseso.

“Da­pat bi­nig­yan ng kon­si­de­ra­syon pa­ngu­na­hin ang mga mag­sa­sa­ka at Lu­mad, na si­yang mga pi­na­ka­bul­ne­rab­leng sek­tor, sa pag­pap­la­no ng blen­ded learning,” ani­ya. Hin­di isi­naa­lang-a­lang ng gub­yer­nong Du­ter­te ang daan-da­ang mga mag-aa­ral na wa­lang ak­ses sa in­ter­net at kur­yen­te la­lu­na ang mga gu­ro at es­tud­yan­te sa mga pru­bin­sya at ma­la­la­yong lu­gar. “Ma­ra­mi sa ka­ni­la ang nag­la­la­kad ng ilang oras pa­ra ma­ka­ku­ha ng mga mod­yul,” kwen­to sa kan­ya ni Ka Elmo.

Ga­lit na ga­lit si Ju­lie sa ma­tin­ding pang-aa­ta­ke ng pa­sis­tang re­hi­men sa mga paa­ra­lang Lu­mad at sentro ng mga bak­wit. Hin­di na ka­gu­lat-gu­lat sa kan­ya na ma­ra­ming mag­sa­sa­ka at Lu­mad ang bu­ma­ba­ling sa ar­ma­dong re­bo­lu­syon bi­lang pa­ra­an pa­ra wa­ka­san ang ka­ni­lang na­ra­ra­na­sang pang-aa­pi.

“Ka­pag hu­mu­pa na ang Covid-19 at ka­ka­ya­nin nang ma­kau­wi sa Pi­li­pi­nas, bi­bi­si­ta­hin ki­ta sa ka­na­yu­nan,” pa­nga­ko ni­ya kay Ka Elmo. Ha­bang nag­hi­hin­tay, na­nga­ko si­yang ipag­pa­tu­loy ang pag-aa­ral at pag-aa­lam tung­kol sa ma­ta­ga­lang dig­mang ba­yan ng ma­ma­ma­yang Pi­li­pi­no at “kung ka­ka­ya­nin” ay mag­si­mu­la ng gru­po sa bansang kinaroroonan niya pa­ra “su­por­ta­han ang pa­ki­ki­ba­ka sa ating ba­yan.”