Kayod-kalabaw sa pagtatanim ng mais

,

Isa ang 32-taong gulang na si Roger sa siyam na magkakapatid na mayroong maisan sa isla ng Negros. Pito sa kanila ang nakatira sa isang bahay at magkatuwang sa pagsasaka. Mayroon silang pagmamay-aring 12 ektaryang lupa at sangkapat nito ay nakalaan para sa mais na pangkonsumo ng kanilang pamilya. Mas malaking bahagi ng kanilang mga sakahan ay nakalaan sa mga pananim na ibinebenta para ipantustos sa iba pang mga pangangailangan. Hiwa-hiwalay na parsela ang kanilang mga sakahan sa isang liblib na komunidad na mararating lamang sa pamamagitan ng kabayo.

Kayod-kalabaw ang pagsasaka ng mais mula sa paghahanda ng lupa hanggang sa pagpoproseso ng mais. Anim na araw kada linggo ang inilalaan ng magkakapatid sa maisan. Dalawa’t kalahating linggo ang iginugugol sa hagbas (paghawan sa sakahan), isa hanggang dalawang araw sa pag-aararo, isang araw sa pagpupunla, at isang linggo sa pagdadamo. Katumbas ito ng halos 30 araw sa kada siklo ng sakahan. Nagsisimula silang magtrabaho ng alas-7 sa umaga, at natatapos alas-4 sa hapon.

Tatlong beses kada taon ang kanilang pag-ani ng mais. Kadalasang dalawa hanggang tatlong gatang (1 gatang = 0.37 litro) ng mais ang kanilang napupunla kada anihan mula sa dalawang magkahiwalay na parsela ng lupa. Dahil lokal ang binhi, hindi nila kailangan ng abono, pestisidyo at herbisidyo. Kalabaw at araro lamang ang gamit nila sa produksyon.

Sa abereyds, 34 sako ng mais ang naaani ng magkakapatid kada taon. Manu-mano nila itong ginigiling gamit ang bato at nakapoprodyus ng aabot sa 17 sako ng bigas-mais. Sapat lamang ito para sa kanilang konsumo. Hindi na nila ito ipinagigiling sa sentrong bayan na isang araw ang layo at gagastos ng ₱500 para sa transportasyon.

Umaabot sa tatlong sako at 15 gatang (33.75 kilo) ng bigas-mais ang kinokonsumo ng pamilya ni Roger kada buwan. Labas dito, aabot sa ₱2,400 ang kinakailangan ng pamilya para ipantustos sa araw-araw, at kinukuha mula sa pagbebenta ng iba pang mga pananim. Dahil hindi sapat ang kita, tuyo lamang ang madalas nilang inuulam lalo na ngayong pandemya dahil bumagsak ang presyo ng kanilang mga produkto habang sumisirit ang presyo ng mga bilihin. Wala siyang natanggap na anumang ayuda sa panahong ito. Dagdag na pasakit sa kanila ang malawakang operasyong militar sa kanilang komunidad dahil ipinagbabawal ng mga sundalo ang pagtatrabaho sa bukid.

Kayod-kalabaw sa pagtatanim ng mais